Madem Mars ve Venüs de Güneş’in yaşam kuşağının (habitable zone) içinde yer alıyor, o halde niçin bunlar yaşama elverişli değiller?

Venüs gezegeni, henüz sebebini bilmediğimiz nedenlerle, atmosferinin içerdiği yoğun sera gazları yüzünden olağanüstü bir küresel ısınmaya maruz kalmış ve yüzey sıcaklığı 450 santigrat derecenin üzerine kadar yükselmiş. Var olan atmosferi de Dünya’dan çok ama çok daha kalın ve yoğun. Öyle ki; yüzeyindeki atmosfer basıncı, denizin yüzlerce metre altındaki basınçla eşit düzeyde.

Aşırı sıcaklık ve çok yüksek basınç yüzünden burada gelişkin bir yaşamın gelişimi elbette mümkün olamaz. Ayrıca kendi çevresinde çok çok yavaş döndüğünden, Venüs’ün kayda değer bir manyetik alanı oluşamaz. Bu nedenle, yani zayıf manyetik alanı nedeniyle Güneş’in zararlı ışınlarına ve Güneş rüzgarlarının atmosferi aşındırıcı etkisine açıktır.

Venüs gezegeni, kendi çevresinde Dünya gibi dönebilseydi, 24 (hatta 80-100) saatlik gece-gündüz döngüleri yaşanabilseydi ve daha ince bir atmosferi olsaydı, bugün ortalama hava sıcaklığı 25-30 santigrat derece olan tropik bir gezegen olabilirdi. Kısmet, mümkün olmamış…

Mars ise küçük ve çelimsiz bir gezegen olduğundan, sıvı dış çekirdeği çabucak soğuyup katılaşmıştır. Bu nedenle kayda değer bir manyetik alan oluşturamıyor ve Güneş’ten gelen ısıyı tutacak kalınlıkta bir atmosferi uzun dönemler boyu koruyamıyor. Var olan atmosferini de atmosferden saymak (dünyanın binde biri) epey ayıp kaçacağı için; üzerinde ne bir damla su kalmıştır, ne de gelişkin yaşama dair herhangi bir iz…

Aşırı ince atmosferinden dolayı tahmin edeceğiniz gibi Mars’ta gündüzleri ortalama sıcaklık -20, geceleri ise -90 santigrat derecelerde gezer. Gerçi hakkını yemeyelim, ekvator kuşağında öğle saatlerinde hava sıcaklığı kısa süreler için +20 santigrat derecelere kadar yükselir.

Mars biraz daha; kalın bir atmosferi tutabilecek kadar büyük kütleli olabilseydi, şu anda ortalama yüzey sıcaklığı 8-10 derece olan, serin fakat bizler için dahi rahatça yaşanabilir bir gezegen olabilirdi. Kısmet, olmamış işte…

Not:
Her iki gezegende de “gelişkin” yaşam bulunmadığını söyledik. Fakat bu, yaşamın hiçbir çeşidinin bulunmadığı anlamına gelmiyor. Henüz bu konuda konuşacak kanıtlarımız olmasa da, her iki gezegende de zor şartlar altında yaşama uyum sağlamış “ekstremofil” mikroorganizmalar var olabilir.

Hazırlayan: Zafer Emecan