Küresel kümelerdeki mavi renkli; sıcak ve genç yıldızlar nereden geliyorlar? Blue Stragger (Mavi Başıboşlar) denilen bu yıldızların normal şartlarda orada olmaları neredeyse imkansız olmalıydı oysa!

Küresel yıldız kümeleri, çok dar bir alanda bir araya toplanmış yüz binlerce yıldızdan oluşurlar. Büyük gökadalar tarafından yutulmuş cüce gökadaların çekirdekleri olduğu düşünülen bu küresel kümeler, yeni yıldızların oluşabileceği gaz kütlelerine sahip değildirler ve yıldız oluşumu milyarlarca yıl önce sona ermiştir. Bu nedenle küresel kümeler, doğal olarak yaşları 8-13 milyar yıl arasında değişen son derece yaşlı yıldızlardan meydana geliyor.

Hemen tümü görece soğuk kırmızı devler, Güneş benzeri yıldızlar, uzun ömürlü turuncu ve kırmızı cüce yıldızların sarımsı / kırmızımsı ışığını yayan bu yıldızların arasında, aslında orada olmamaları gereken, milyar yıllar önce ölmüş olması gereken “çok kısa ömürlü” parlak mavi ışıltılı yıldızların bulunması ise beklenmedik bir durum.

Blue Stragger - Mavi Başıboş
Omega Centauri küresel yıldız kümesinin Hubble tarafından alınmış yakın plan fotoğrafı. Fotoğrafta, yüzbinlerce yaşlı yıldızın arasında parıldayan genç yıldızlar mavimsi ışıltıları ile hemen göze çarpıyor.

Bu yıldızlara Blue Stragger (Mavi Başıboşlar) ismi veriliyor. Bir yıldızın bu şekilde mavimsi/beyaz ışık yayabilmesi için sadece birkaç milyon yaşında, büyük kütleli genç yıldızlar olması gerekiyor. Oysa bu kümelerin yeni yıldız oluşturabilecek gaz bulutları yok. O halde parlak yıldızlar nereden geliyor?

Bunun cevabı sanıldığından daha basit. Çok dar bir alana sıkışmış küresel küme yıldızları, nadiren de olsa birbirleriyle çarpışabiliyorlar. İki yıldız uygun açıyla çarpıştığında ise birleşerek daha büyük kütleli ve parlak yeni bir yıldız oluşturuyorlar. Özetle bu genç parlak yıldızlar, ihtiyar delikanlıların birleşerek meydana getirdiği yeni bir yıldız neslinin göstergesi.

Bu genç yıldızların varlığını açıklamak için başka görüşler de mevcut. Örneğin, Blue Stragger’ların küresel kümelerin yakınlarındaki gaz bulutlarında oluşup, daha sonra kümenin çekim gücüne kapılarak kümeye dahil oldukları gibi. Kümelerde gözlenen mavi yıldız sayısının “çarpışma” ile oluşabilecek olan sayıdan biraz daha fazla olması, mavi yıldızların en azından bir kısmının böyle bir yöntemle dışarıdan geldiği düşüncesini destekliyor.

Hazırlayan: Zafer Emecan