Bildiğiniz gibi astronomi, amatör veya profesyonel, kendini yetiştiren ve çok çalışan hemen herkesin keşifler yapabileceği bir bilim dalı. ABD Minnesota Duluth Üniversitesi’nde doktorasını yapmakta olan Burçin Mutlu Pakdil‘in içinde yer aldığı ekibin Burcin’s Galaxy (Burçin’in Gökadası) adını verdiği galaksi üzerindeki keşifleri de, bu güzel örneklerden biri.

Burçin Mutlu Pakdil, Mithila Mangedarage, Marc S. Seigar, ve Patrick Treuthardt’ın hazırladığı ve yüksek lisans öğrencisi Pakdil’in baş yazarlığını yaptığı makale, PGC 1000714 olarak bilinen galaksinin keşfedilen yeni özelliklerini anlatıyor.

PGC 1000714, hoag tipi olarak bilinen halka şeklinde bir gökada. Pakdil ve ekibinin üzerinde yaptığı çalışmalar, bu galaksinin ilginç ve sık görülmeyen yapısını ortaya koyuyor. Buna göre, galaksinin çekirdek çevresini saran mavimsi dış halka sadece birkaç yüz milyon yaşında genç yıldızlardan oluşurken, daha içte yer alan kırmızımsı halka ise büyük oranda 5 milyar yaşın üzerindeki yaşlı yıldızlardan meydana gelmiş.

Burçin'in Gökadası
Pakdil ve ekibinin keşfettiği çift halka yapısı. (Telif: Ryan Beauchemin / Astronomi Diyarı)

 

Ekipte yer alan, Kuzey Karolina Doğa Bilimleri Müzesi’nden astrofizikçi Patrick Treuthardt, çekirdek çevresindeki bu şekildeki farklı yaş katmanının galakside iki farklı yıldız oluşum dönemi yaşandığının göstergesi olduğunu dile getiriyor.

Ekip, PGC 1000714 üzerine yaptıkları çalışmalarda bu halka yapısını keşfettikleri için, başarılı yüksek lisans öğrencisi Burçin Mutlu Pakdil’i onurlandırmak adına kendi aralarında galaksiye “Burçin’in Gökadası” ismini vermiş. Genç bilim insanlarının hocaları ve arkadaşları tarafından bu şekilde onore edilmeleri, yurt dışı üniversitelerinde sık görülen güzel bir davranış. Benzer uygulamaları ülkemizde de görebilmek çok güzel olurdu.

Elbette bu resmi bir isimlendirme değil, çünkü çalışma yeni bir galaksinin keşfini içermiyor. Önceden bilinen ve PGC 1000714 olarak numaralandırılmış olan galaksi üzerindeki inceleme ve çekirdek çevresindeki farklı yaş halkalarının keşfinden kaynaklanan bir başarı var. Çalışma arkadaşlarının yüksek lisans öğrencisi Pakdil’i gayretlerinden dolayı teşvik etme amaçlı, kendi aralarında zaman zaman kullandıkları, artık basına da yansımış olan bir isim; Burçin’in Gökadası.

Yani, yeni bir galaksinin keşfedilmesi veya galaksiye Pakdil’in adının resmi olarak verilmesi (yahut önerilmesi) söz konusu değil. Bilinen hoag tipi bir galaksinin incelenmesi ve çekirdek bölgesindeki halka yapısının ortaya çıkarılması üzerine bir çalışma söz konusu. 

Gerçek keşif için ise, Antalya Tübitak Ulusal Gözlemevi‘nde geçtiğimiz günlerde keşfedilen 100 (yüz) yeni galaksi ile ilgili haberimizi şuradan okuyabilirsiniz: https://www.kozmikanafor.com/antalyada-turk-bilim-insanlari-100-yeni-galaksi-kesfetti/

Yazı başlığımızda belirttiğimiz Hanny’nin nesnesi ise, amatörce astronomi ile ilgilenen genç bir öğretmen olan Hanny van Arkel‘ın yaptığı keşif sonucu kendi adıyla isimlendirilen çok uzaklardaki bir “nesne”…

200183_271066516373168_1720277846_n
Sol tarafta gördüğünüz yeşil devasa gaz bulutu; Hanny’nin Nesnesi…

 

Arkel, internette herkese açık olarak yer alan ve gökbilimcilerin araştırma için amatör astronomları teşvik ettiği arşivi incelerken bu nesneyi keşfetmiş. Nesneyi ilk farkeden kendisi olduğu ve amatör bir astronom olarak önemli sayılabilecek bir keşif yaptığı için, katalog numarası SDSS J094103.80+344334.2 olan bu gökcismine Hanny’s Voorwerp (Hanny’nin Nesnesi) adı verilmiş. İlgili yazımıza ve detaylara buradan ulaşabilirsiniz.

Astronomi, elindeki imkanları boyutlarına bakmadan değerlendirebilen herkesin yeni keşifler ortaya koyabileceği bir bilim dalıdır demiştik. Örneğin, kuyruklu yıldızların büyük bir kısmı profesyonel astronomlarca değil, uzun geceler boyu sistemli biçimde gökyüzünü inceleyen amatör astronomlar tarafından keşfedilmiştir ve keşfedilmeye devam ediliyor.

Sizler de, basit bir teleskopla, dürbünle ya da çıplak gözle gökyüzünü inceleyerek veya internet üzerinden herkesin erişimine açılan muazzam büyüklükteki fotoğraf arşivlerini tarayarak astronomiye, dolayısıyla bilime katkıda bulunabilirsiniz.

Zafer Emecan

http://mnras.oxfordjournals.org/content/466/1/355#aff-1
http://www.astronomidiyari.com/yazi/burcinin-gokadasi/
http://phys.org/news/2017-01-extremely-rare-galaxy.html