Nasa’nın Ceres’a gönderdiği uzay aracı Dawn (Şafak), beklenmedik bir keşfe imza attı: Ceres, karmaşık karbon bazlı organik moleküller içeriyor.

Dawn uzay aracı, Asteroid Kuşağı’ndaki en büyük asteroid olan 4 Vesta‘yı inceledikten sonra bu kuşaktaki tek cüce gezegen olan Ceres’a yönelmiş ve cüce gezegeni incelemeye başlamıştı. Hala incelemesini devam ettiren Dawn, bu kurak cüce gezegende beklenmedik biçimde karbonat ve amonyak molekülleri buldu.

Karbonat ve amonyak, karbon bazlı bildiğimiz türdeki hayat için gerekli moleküllerdir ve Dünyamızda bildiğimiz türde hayatın küçük de olsa yapıtaşları arasında yer alır. Ceres gibi en az 4 milyar yıldır kurak olduğunu bildiğimiz bir cüce gezegende rastlanmış olmaları şaşırtıcı.

Ceres, yaklaşık 1.000 km çapında oldukça küçük bir cüce gezegen. Kütle çekimi çok az ve Güneş’e bu kütlesine göre çok yakın olduğu için gezegenin bir atmosfer barındırması mümkün değil. Böylesi bir durumda, sıvı suda çözünmeden böylesi moleküllerin gezegen yüzeyinde nasıl oluştuğu bir soru işareti. Çünkü, atmosfer basıncı olmadan, yüzeyde sıvı halde su bulunması mümkün olamaz. O halde, bu moleküllerin bir yerlerden gelmiş olması gerekiyor.

Söz konusu organik moleküllerin cüce gezegene çarpan kuyruklu yıldızlar veya buzlu asteroidler tarafından getirilmiş olması da mümkün ama, gezegenin atmosfersiz kurak yapısı düşünüldüğünde, bu moleküllerin aşırı Güneş ışığı altında çoktan bozunmuş olması gerekirdi.

Burada, Dawn aracının cüce gezegende bir buz volkanı keşfetmiş olması da önemli. Buz volkanı şu anlama geliyor; gezegenin derinliklerinde bir sıvı su okyanusu bulunabilir. Eğer durum böyleyse, yani gezegenin bir sıvı su okyanusu varsa organik moleküllerin oluşum yeri de orası olabilir.

ernunet

Şu anda keşfedilen organik moleküller, Ceres’ın (üstte görülen) 53 km genişliğindeki Ernutet krateri çevresinde yer alıyor. Bu krateri kızılötesi spektrometresi ile inceleyen Dawn aracı, söz konusu moleküllerin izlerine rastladı. Ceres’ı daha uzun süre inceleyecek olan aracın, benzer bulgulara gezegenin başka noktalarında rastlaması da büyük ihtimal olarak görülüyor.

Bulgular, Avrupa Uzay Ajansı (ESA)’ya bağlı İspanya’daki Uzay Araştırmaları Merkezi’nden Michael Küppers‘in öncülüğündeki bir ekip tarafından yayınlandı. Araştırmanın diğer yazarlarından Maria Cristina De Sanctis’e göre, bu moleküller gezegenin derinliklerindeki “sıcak” suyun bir kanıtı. Buna göre, gezegenin hidrotermal aktivitelerinin yaygın biçimde hala sürdüğüne de örnek olarak gösterilmesi mümkün.

Bununla beraber, Satürn ya da Jüpiter’in Europa ve Enceladus gibi uydularında kesin olarak varlığına emin olduğumuz yüzey altı okyanuslarının varlığına yönelik, bu cüce gezegende de emin olabilmek için elimizde yeterli kanıt bulunmuyor. Yine de, Dawn uzay aracının araştırmaları bu durumu açıklığa kavuşturabileceğimiz bilgileri bile iletmeye devam edecek. Çünkü görünen o ki, Ceres’ta sıvı su aktivitesine yönelik bu organik moleküller benzeri izlerin keşfi sürecek gibi duruyor.

Zafer Emecan

Not: En üstteki kapak fotoğrafı, Dawn Uzay Aracı tarafından alınmış ve detayları vurgulamak üzere yapay olarak renklendirilmiştir. 
Yararlanılan kaynak: 
http://www.space.com/35729-dwarf-planet-ceres-organic-molecules.html?utm_source=notification