12 Ocak 2005 Tarihinde NASA tarafından Cape Caneveral Üssü’nden uzaya fırlatılan Deep Impact uzay sondası, Güneş Sistemin oluşmaya başladığı dönemlerden kalma kalıntılar ile ilgili önemli bir deney amacı gütmekteydi:

İlk defa 1867 yılında Wilhelm Tempel tarafından keşfedilen Tempel 1 kuyrukluyıldızı, sondanın hedefini oluşturuyordu.

Bu kısa periyotlu Kuyruklu yıldız, Güneş çevresindeki bir tam turunu yaklaşık 5.5 yılda tamamlıyordu ve eliptik yörüngesi Mars ile Jüpiter arası bir konuma kadar uzanıyordu. Deneyin amacı gayet basitti: Deep Impact Yaklaşık 2 metre boylarında bir bakır vurucuyu saniyede birkaç kilometre hızla kuyrukluyıldızın üzerine salacaktı ve çarpışma anını yakınlardan bir yerlerden gözlemleyerek fotoğraflayacaktı.

Göreve ilk başta karşı çıkanlar oldu çünkü kuyruklu yıldıza ciddi anlamda zarar verileceği düşünülüyordu fakat endişeler yersizdi. Ünlü yazar ve amatör astronom Sir Patrick Moore, çarpışmanın yaratabileceği etkiyi en güzel ifade eden kişilerden biriydi aslında: “Pişmiş bir fasulyeyi hızla size doğru gelen bir su aygırına atsanız aynı etkiyi yaratabilirdiniz ancak”.

pia02137_1
Sondanın Tempel 1 kuyruklu yıldızına çarpma anının gerçek görüntüsü (Telif: NASA).

 

İşin en ilginç ve komik yanı buna en fazla karşı çıkan kesimin Astrologlar olmasıydı çünkü Güneş Sistemi’ ndeki bir cismi yok etmenin çok ciddi mistik sıkıntılara yol açacağını ve yıldız fallarını alt üst edeceğini düşünüyorlardı.

172 günlük uzun bir yolculuğun ardından hedefine ulaşan sonda, 4 Temmuz 2005 tarihinde Tempel 1 kuyrukluyıldızına 130 kg ağırlığındaki bakır mermiyi hızla fırlattı ve çarpışmanın etkisi ile kuyruklu yıldızın üzerinde 90 metre genişliğinde ve 20 metre derinliğinde bir krater oluştu. Çarpma ile birlikte bakır vurucu anında buharlaşarak yok oldu.

Çarpışmanın ardından uzaya saçılan toz bulutu incelendiğinde kuyrukluyıldızın yüzeyinin pudramsı bir yapıda olduğu ve daha alt katmanlardaki çekirdeğinin ise henüz yeni yağmış kar tanelerinden bile çok daha dayanıksız bir yapıda olduğu anlaşıldı. Kuyrukluyıldızın kütle çekim etkisi o kadar azdı ki; bir an için bu kuyruklu yıldızın üzerinde bulunduğunuzu düşünürseniz eğer tek bir sıçrayışınız ile kuyrukluyıldızdan rahatlıkla uzaklaşabilmeniz mümkün olabilirdi.

Tempel 1 gibi kuyruklu yıldızlar, yaklaşık 4,5 Milyar yıl yaşındaki Güneş Sistemimizin oluşumu ve evrimi ile ilgili en önemli kanıtları sunan en ilkel yapılar olarak karşımızda duruyorlar ve bu amaçla gönderilen Deep Impact sondasının gerçekleştirdiği bu deney bize gerçekten hatırı sayılır düzeyde önemli veriler sunmayı başarmıştır.

Sinan DUYGULU