Güney yarımkürede bulunan Yelken (Vela) takımyıldızındaki bu bulutsuyu 1835 yılında John Herschel keşfetmişti.

Bulutsunun (NGC 2736), Vela süpernova artığının bir parçası olduğu düşünülüyor, çünkü Vela Atarcası‘na (nötron yıldızı) çok yakın bir konumda. Çubuk gibi görünmesinden dolayı ona Kalem Bulutsusu (Nebulası) denmiş ve bizden tam 815 ışık yılı uzaklıkta.

Büyük Vela Süpernovası’nın şok dalgaları ile oluştuğu düşünülen bulutsusunun hızı bu nedenle çok yüksek; saatte 644.000 km. Son zamanlarda hızı düşmekte olan NGC 2736’nın hareket ettiği yön, resimdeki pozisyona göre soldan sağa doğrudur. Beş ışık yılı uzunluğunda olan bu Kalem Bulutsusu, aslında ince örülmüş gaz bulutlarının oluşturduğu düzlemsel bir yapının kenardan görünüşüdür.

Yaklaşık 11 bin yıl önce Yelken Takımyıldızı’nda bir yıldız aniden parladı. Parlaklığı o kadar arttı ki; Venüs’den 250 kez daha fazla ışık saçıyordu. O zamanki gökyüzünü seyreden insanlar, bu gizemli cismi görünce çok şaşırmış ve hayretler içinde kalmış olamalılar. Yıldız o kadar parlaktı ki gündüz dahi kolayca görülebiliyordu.

Yazılı tarihten önce olduğundan, o zamanlar bir süpernova patlaması; çeşitli kabile ve köylüler arasında şüphesiz sadece bir korku, batıl inanç ve masal kaynağıydı. Biz ise bugün onun büyük kütleli bir yıldızın yaşamının bittiği an olduğunu biliyoruz. Bilgili olmak ne kadar güzel, çünkü korkmuyoruz ve batıl inançlarımız yok.

Prof. Dr. Ethem Derman