Bizden yaklaşık 12 milyon ışık yılı uzakta yer alan ve bir dürbünle rahatça gözlemleyebileceğiniz Messier 81 (M81) sarmal galaksisini, 1774 yılında Johann Elert Bode keşfettiği için aynı zamanda Bode Galaksisi olarak anılıyor.

M81, orta büyüklükte bir gökada ve çapı yaklaşık 50 bin ışık yılı kadar. Bu da, bizim galaksimiz Samanyolu‘nun yaklaşık yarısı büyüklüğünde olduğunu gösteriyor. Fakat, böyle küçük olmasına aldanmayın, içerdiği 100 milyarın üzerinde yıldız ile, gökbilim ölçeklerine göre oldukça büyük bir galaksi sayılıyor.

Galaksi aynı zamanda bu yüzyıl içinde ve SN1993J olarak adlandırılan bir süpernova patlamasına da ev sahipliği yapmıştı. Süpernova patlamaları evrende sıkça gerçekleşse de, insan ömrünün kısalığı düşünüldüğünde bizler için çok nadir yaşanan olaylar halini alıyor. Bu bakımdan, 1993 yılında gözlemlenen bu patlama bilim insanlarına önemli veriler elde edebilmeleri için büyük bir fırsat yaratmıştır.

Fotoğrafın özellikle sağ tarafında oldukça belirgin olan toz şeritlerini farketmişsinizdir. İşte o şeritlerin M81 ile hiçbir ilgisi yok, bizim galaksimize ait toz ve gaz kadraja girmiş sadece. Bu gaz yığınları bize birkaç bin ışık yılı, arkaplanında görülen Messier 81 ise, milyonlarca ışık yılı uzakta.

Galaksinin üst kısmındaki küçük, dağınık yıldızlı bölge ise, M81’in uydusu olan Cüce Holmberg IX galaksisi. Bu cüce galaksi 5 bin ışık yılı çapında ve sadece birkaç milyon yıldız içeriyor. Buna rağmen, M81’in yarattığı kütle çekimsel etki nedeniyle çok büyük miktarda yeni yıldızın doğduğu bir yer haline dönüşmüş.

Yazımızın başında gördüğünüz fotoğraf; Bernard Miller isimli bir astronom tarafından New Meksico’da 14 cm çaplı bir teleskopla çekilen toplam 15 saat poz süresine sahip 54 fotoğrafın birleştirilmesiyle oluşturulmuş.

Zafer Emecan