Üstte amatör astronom R Jay Gabany tarafından çekilmiş bir fotoğrafını gördüğünüz bu oldukça alımlı galaksi NGC 3521’in çevresi niye böyle toz içinde?

NGC 3521, bizden yaklaşık 30 milyon ışık yılı uzakta bulunan, orta büyüklükte diyebileceğimiz spiral bir galaksidir. Amatör astronomlarca, güçlü kaliteli bir dürbünle ve küçük bir teleskopla rahatlıkla gözlenebilir.

Galaksimiz Samanyolu’nun 80 bin ışık yılından fazla olan çapıyla kıyaslarsak; NGC 3521’in yaklaşık 50 bin ışık yılı olan çapıyla yerel grubumuzun üç büyük hakimi arasında en küçüğü olan Üçgen (Triangulum) galaksisi ile hemen hemen benzer boyutlarda olduğu sonucunu çıkarabiliriz.

Sadece boyutlarıyla değil, bünyesindeki hızlı ve yoğun yıldız oluşumuyla da Üçgen Gökadası’yla benzerlik gösteren galaksiyi neredeyse tümüyle kaplayan toz kuşakları dikkatinizi çekmiş olmalı.

Aslında orada gördüğünüz şey tümüyle toz değil. Böylesi büyük gökadalar, galaktik yamyamlığın en acımasız örneklerini sergilemekten kaçınmazlar. Yakınlarında bulunan küçük cüce galaksiler öyle ya da böyle bu gökadaların çekim etkisine kapılır ve yüzmilyonlarca yıl süren bir kütle çekim savaşı sonucunda galaksi tarafından yutularak evren sahnesinden silinirler.

Belli ki NGC 3521 geçmişte çevresindeki cüce galaksilere oldukça acımasız davranmış. Çünkü bu toz olarak gördüğümüz şey aslında bir zamanlar bu fotojenik galaksimiz tarafından çekilerek parçalanmış ve yutulmuş cüce galaksilerden arta kalanlar. Galaksiyi saran sis bulutunun içinde bol miktarda gaz ve tozla birlikte galaksi tarafından yutulmaktan bir şekilde kurtulmuş milyarlarca yıldız da yer alıyor.

Galaksiler, çok büyük kütle çekimine sahiptir. Bu kütle çekimi yakınındaki diğer cüce galaksilerde bulunan yıldızlar üzerinde dayanılmaz gel-git etkileri oluşturur. Bu etki, cüce galaksilerin dış kısımlarında bulunan yıldızları koparıp, hareket ettikleri yörünge boyunca saçar. Fakat bu saçılma o kadar yavaş gerçekleşir ki, yıldızlar hiçbir zarar görmediği gibi eğer çevrelerinde gezegenler bulunuyorsa onlar da hiçbir zarar görmeden yıldızla beraber hareket ederler. Bu da şu anlama geliyor; eğer o toz şeritleri içindeki yıldızların birinde veya birkaçında akıllı varlıklara sahip gezegenler varsa, bu varlıklar geceleri devasa bir galaksinin eşlik ettiği muhteşem bir gökyüzü manzarası seyrediyor olmalı.

Zafer Emecan