Süper Kütleli Kara Delikler Ve Parçalanma

Interstellar filmine konu olup ünlenen kara delikler akıllarımızdaki mevcut düşünceleri biraz sarsmış gibi görünüyor. Esasında fizikçiler için konu hala aynı durumda. Lakin popüler bilimde bazı düşünceler akıllarda öyle bir yer ediyor ki, bunlar net doğrularmış gibi ezberlerimize giriyor.

Bunlardan birisi de “kara deliklere yaklaşma durumunda parçalanır mıyız?” sorusu. Filmi izlemeyenler için oradan örnekler vermek yerine, izleyen ve izlemeyenlerin de anlayabileceği şekilde kara deliklere yaklaşsak ne olur durumunu hep beraber ele alalım. Öncelikle karadelikler hepimiz için gizemli objeler. Dolayısıyla onlar hakkında bildiklerimiz, dışında gerçekleşenler. Bu sebeple biz de bu yazıda sadece bu konuya değineceğiz.

Kara delikleri iki ayrı durumda inceleyelim: Kara deliklerden biri yaklaşık Güneş kütlesinde olsun, bu durumda boyutunu hesapladığınızda “Schwarzschild Yarıçapı”ndan ötürü yarıçapı 1 km (1.000 metre) değerlerinde oluyor. Diğer kara deliğimiz ise büyük kütleli bir kara delik olsun ki biz bunu 30 milyon Güneş kütlesinde farz edelim bu durumda bu kara deliğin boyutu neredeyse Güneş’ten Dünya’ya kadar olan mesafedir. Buradaki değerleri sadece aklımızda canlandırabilmek için abartılmış hesap yanılgısıyla verdiğimizi de belirtelim.

Şimdi bu iki durumu ele alalım. Basit bir yargı yapacağız ve bunun için bilmemiz gereken tek şey Newton’un çekim yasası. Bize diyor ki; iki cisim arasındaki çekim kuvveti bunların kütleleri ile doğru, uzaklıklarının karesiyle ters orantılıdır. Yani “aradaki uzaklık arttıkça çekim kuvveti şiddetle azalır”.

Öyleyse küçük yarıçaplı kara deliğimize yaklaştığımızı farz edelim. Bu kara deliğin yarıçapı ile bizim boyumuz arasındaki fark oldukça azdır. 100 metrelik bir uzay gemisiyle kara deliğe yanaşıyor olsak, yarıçapı 1.000 metre olan karadelik ile merkezden olan uzaklık aracın başında 1.000 metre, sonunda 1.100 metre olur. Bu bizim yaptığımız hesapta uzaklığın karesinden ötürü ciddi bir kuvvet farkı olduğunu ortaya koyar. Aynı işlemi 100 milyon kilometre yarıçapta ortaya koymaya çalışın. 100 milyon kilometreye ekleyeceğiniz 100 metre devede kulak kalacaktır. Dolayısıyla aracınızın boyu burada önemsiz bir değerdir.

Özet olarak, küçük kütleli bir kara deliğe yaklaşırsanız olacak olanları açıklayalım. Başınız ile ayağınız ya da uzay geminizin başıyla kıçı arasındaki kuvvet farkı öyle büyük olur ki önce çekilir, gerilirsiniz sonra da parçalanırsınız. Fakat bu bir süper kütleli kara delik ise, kara deliğin boyunun yanında sizinki karınca gibi kalacağından sizi parçalayabilecek bir kuvvet farkı söz konusu değildir.

Dolayısıyla, galaksimizin her yanına dağılmış milyarlarca küçük kütleli kara deliğe yaklaştığınızda parçalanarak ölmeniz kaçınılmazken, galaksimizin merkezinde yer alan gibi süper kütleli bir kara deliğe yaklaştığınızda, parçalanmazsınız. Evet, yaklaşmaya devam ettiğinizde içine düşüp ölmeniz kaçınılmazdır ancak, bu hemen değil, içine düştüğünüz sırada yaşayacağınız bir parçalanma şeklinde, acısız ani bir ölüm olacaktır.

Ögetay Kayalı