Houston, bir sorunumuz var; uzay boşluğunda giyebileceğimiz uzay elbisesi kalmadı!

NASA’nın denetçisinin hazırladığı bir rapora göre, uzay dairesinin eskiyen uzay elbiseleri (space suit) parçalanmaya başlıyor ve yedeklerinin gelmesine hâlâ birkaç yıl var. Eğer elbise dolabınızda kullanmadıklarınız varsa, NASA almaktan mutluluk duyar.

Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki (UUİ) astronotların üzerinde gördüğünüz şu kostümler milyonlarca dolar tutuyor ve geliştirilmeleri pek çok yıl alıyor. Ayrıca Mars’a ve ötesine ulaşmak için daha gelişmiş kıyafetlere ihtiyacımız olacak; yani şu anki eksiklik çok ciddi bir sorun.

Şu an Uluslararası Uzay İstasyonu’nunda astronotların dış görevler için kullandıkları uzay elbisesi.

Herhangi bir insanlı görev (ister gelecek on yıl içinde Ay’da bir üs kurmak olsun, ister kızıl gezegene gitmek olsun) büyük oranda, uzay aracının dışına çıkmak için doğru teknoloji, koruma ve yaşam destek sistemleri ile donanmış koruyucu elbiselere sahip olmaya dayanıyor.

NASA’nın Genel Denetçi Bürosu (OIG) raporunda, mevcut Araçdışı Hareket Ünitesi (EMU); uzay elbisesi tedariğinin, şu an 2024 yılı olarak belirlenmiş olan Uluslararası Uzay İstasyonu’nun kullanımdan kaldırılma tarihine kadar bile dayanmayacağını söylüyor. Yeni nesil uzay elbiseleri geliyor fakat yeterince hızlı değiller.

Raporda şöyle yazıyor: “Daire, yeni nesil uzay elbisesi teknolojilerine yaklaşık 200 milyon dolar harcamasına rağmen, EMU’nun yerini alabilecek veya gelecekteki keşif görevleri için uygun ve uçuşa hazır olan bir uzay kostümü elde etmesine yıllar var.”

NASA’nın şu anda geliştirme aşamasında olan (yukarıda fotoğraflarını gördüğünüz) üç elbisesi var.

Farklı görevler farklı tür elbise gerektiriyor ve NASA geleceğin astronotlarına uygun alternatifler sağlamak için üç uzay kostümü programı üzerinde birden çalışıyor: Biri Uluslararası Uzay İstasyonu görevleri için, biri Ay üssü görevleri için ve birisi de muhtemel bir Mars görevi için.

UUİ (Uluslararası Uzay İstasyonu) elbiselerinin sıfır yerçekiminde çalışması gerekirken, Mars için olanlar sert bir atmosfer ve hoyrat arazi şartları ile başa çıkmak zorunda. NASA bunları geliştirmek için uğraşıyor fakat zaman daralıyor, özellikle bunları ilk olarak UUİ’de denemek istiyorsa.

Yeni nesil bir Starliner (Nasa’nın Boeing firması ile birlikte geliştirmeye çalıştığı yeni nesil uzay kapsülü) kostümü bu yılın başlarında ortaya çıkmış olsa da, bu sadece uzay aracının içinde kullanmak için ve araç dışı faaliyet bakımından uygun değil.

OIG, NASA’nın harcadığı paranın bir kısmının israf edildiğini söylüyor: Özellikle, ilişkili görev daha sonra iptal edilmesine rağmen, Ay keşfi için bir elbisenin geliştirilmesine devam edilmesi kararı alınmıştı.

NASA kendi düşüncesine göre; devam eden araştırmanın, gelecekte bekleyen her türlü görev için hâlâ faydalı olduğunu söylüyor.

OIG, NASA’nın mevcut EMU’ları değiştirmek konusunda yaptığı çalışmayı bitirmekten hâlâ “yıllarca uzakta” olduğunu ve UUİ’de çalışır durumda olan sadece dört uzay elbisesi kaldığını, diğer yedisinin ise onarılmakta olduğunu veya üste bekletildiğini söylüyor.

Önümüzdeki on yıl boyunca bu yaşlanan 11 elbise ile idare etmek zorunda kalabiliriz. Çoğunlukla uzay istasyonundaki bakım ile ilişkili olan ve 2017 – 2020 Mart ayı arasında planlanan 17 uzay yürüyüşü konusunda büyük bir gereksinim var.

Mevcut elbiselerin de birkaç sorunu bulunuyor, bu yüzden acil olarak değiştirilmeleri gerekiyor: El yorgunluğuna ve yaralanmalarına sebep olabilirler, uzun uzay yürüyüşleri için yeteri kadar yiyecek ve su taşıyamayabilirler, yeterince esnek değiller ve bütün astronotlarımıza uyacak kadar geniş beden çeşidi sağlamıyorlar.

NASA, mevcut uzay elbisesi takımının, onlara UUİ’de ihtiyacımız olduğu müddetçe dayanabileceğinden emin olduğunu söylese bile, resim epey umutsuz görünüyor. Ancak OIG sorunla ilgileniyor; NASA’nın yeni kostümler geliştirmek ve eskileri korumak için daha düzgün bir plan oluşturmasını istiyor. Uzay dairesi, gelecek birkaç ay içinde bunu yapma sözü verdi.

OIG şu sonuca varıyor: “Tavsiyeler karara bağlandı ve teklif edilen düzeltici eylemlerin doğrulanması ve tamamlanması üzerine anlaşma gerçekleştirilecek.”

Çeviren: Ozan Zaloğlu

Kapak fotoğrafı: Astronot ve bilim insanı Anna Lee Fisher, 1984 yılında görevine gitmeden önce, yeryüzünde uzay elbisesini giyerken. 
Kaynak: http://www.sciencealert.com/nasa-is-running-out-of-spacesuits-and-can-t-make-new-ones-fast-enough