Aldebaran

Hıristiyan mitolojisindeki baş melek Michael’in (Mikail) adıyla da anılan Aldebaran, (α Tau, α Tauri, Alpha Tauri) Boğa takımyıldızında dünyadan 65 ışık yılı uzaklıkta bir kırmızı dev yıldızdır.

0,87 kadir parlaklığı ile geceleyin gökyüzünün en parlak yıldızlarından biridir. Gece gökyüzünde Pleiades (Yedi Kızkardeş, Ülker) yıldız kümesiyle beraber görülebilir.

Adını Arapça‘daki “El deberan” dan (الدبران) alır, “takip eden, izleyen” demektir. Pleaides’i takip ettiği için bu isim verilmiştir. Zaten Aldeberan kelimesi de dübür kelimesiyle aynı kökten gelir, dübür de arka, kıç, demektir. Boğa takımyıldızının Alfa’sı, Elif’i yani en parlak yıldızıdır. Yön bulmada kullanılmışlığı vardır.

Orion Takım Yıldızı‘nı ayakları yere basar şekilde düşünürsek yayının sağ üst köşesindeki parlak yıldızdır. Boğa takımyıldızı içinde bulunur. “Doğru mu buldum acaba?” diye düşünenlerdenseniz bulduğunuz yıldızın etrafına bakın.

Eğer 6-7 yıldızdan oluşan üçgen benzeri bir yapı varsa ve bulduğunuz yıldız da bu üçgenin bir parçasıysa doğru buldunuz demektir. Takımyıldızlar sembolize edilirken, Aldebaran kızgın boğanın kırmızı gözüdür.

Aldebaran gökyüzünün en parlak 13. yıldızıdır. Bize 65 ışık yılı uzak olmasına rağmen bu denli parlak olmasının sebebi bir kırmızı dev olmasındandır. Dikkatli bakıldığında parlak beyaz renkli gözükmez birçok yıldız gibi. Hafif sarımsı, turuncumsudur.

Şu andaki kütlesi, Güneş’in 1.7 katı kadardır ancak, kırmızı dev evresinde olduğu için çapı Güneş’ten yaklaşık 44 kat daha büyüktür. Bu haliyle, Güneş’ten yaklaşık 520 kat daha fazla ısı ve ışık yayar.

Aldebaran, yüz milyon yıla yakın bir süre daha yavaş yavaş genişlemeye ve parlaklaşmaya devam edecek. Sonrasında ise usulca dış katmanlarını uzaya saçarak bir gezegenimsi bulutsu oluşturacak. Bulutsunun merkezinde ise şu anki enerji üreten çekirdeği bir “beyaz cüce” olarak açığa çıkacak.

Bunun da ardından geçen birkaç milyon yıl içinde bulutsu dağılacak, hala onbinlerce santigrat derece sıcaklığa sahip olan beyaz cüce tek başına ortada kalacak. Nihayetinde, bu beyaz cüce de milyarlarca yıl boyunca yavaş yavaş soğuyarak gözden kaybolacak, yok olacak.

Yazan: Mesut Özkan
Düzenleyen: Zafer Emecan