Temmuz, 2019

• 14 Temmuz

  Görülebilir Bir “Karanlık Madde”

  

  Evrende bize ışık tutan ‘gizli’ güçler var. Hepimiz atomlardan meydana geliyoruz siz, ben, hani şu sokakta gördüğünüz ağaç, Dünya, Ay… Ancak bu “bildiğimiz türde” atomlardan oluşan yani bizim gördüğümüz kısım -bedenlerimiz, evlerimiz, dünyamız hatta uzay- bildiğimiz evrenin sadece %4,6‘lık kısmını …

Aralık, 2017

• 26 Aralık

  Jüpiter’in Devasa Manyetik Alanı

  

  Tüm diğer gezegenlerin toplamından daha fazla olan kütlesiyle, sistemimizi domine eden Jüpiter‘in manyetik alanı da adına yakışır büyüklükte, devasa bir yapıya sahiptir. Güneş Sistemi’ne dahil olan gök cisimleri, manyetize edilmiş bir Güneş rüzgarı içinde yer alır. Güneş rüzgarı, Güneş’in atmosferini oluşturan 500 …

Ekim, 2017

• 28 Ekim

  Yağmur Tohumlamak Mümkün Mü?

  

  Bir bilim kurgu düşüncesi gibi lanse edilen bu olayın mümkün olup olmadığını birlikte inceleyelim. Tarih derslerinde, Türklerin Orta Asya’dan göçlerinin sebebini kuraklık olarak öğrendik. Nitekim doğru bir bilgidir, yağmur yağmıyordu ve tatlı su havzaları kuruyordu… Muhtemelen o zamanlarda da yağmur duaları …

Nisan, 2017

• 27 Nisan

  Nötrino Tuzakları 3: KamLAND

  

  Nötrinoları ve nötrino tuzaklarını anlatmaya devam ediyoruz. Bir önceki yazımızı şuradan okuyabilirsiniz. Bu yazımızda nötrino “gözlemevi” olan KamLAND Dedektörünü ele alacacağız. İsmi  neden böyle garip diye düşünüyor olabilirsiniz. Bu isim dedektörün nerede olduğu hakkında bize ipucu veriyor ve özelliklerinin baş harflerinden …

Mart, 2017

• 26 Mart

  En Parlak Yıldızlar 10: Sirius

  

  Sirius, gökyüzünün ihtişamlı mücevheri. Gece gökyüzünün en parlak yıldızı olan Sirius, özellikle Ufocu safsatalarında baş rolü oynuyor. Bunun sebebi ise gökyüzünde çok parlak bir şekilde rahatça görülebilmesi ve bu parlaklığın “çok çok yakın” algısı uyandırması. Halbuki  Sirius, 8.6 ışık yılı mesafe ile, …
• 8 Mart

  Gökyüzünün Geometrisi: Kış Altıgeni

  

  Gökyüzünü tanımak amacıyla ele aldığımız yaz üçgeni ve kış üçgenini dışında, yıldızları daha kolay tanımak, yerlerinin biraz daha zihninize kazınmasını istiyorsanız kışın kış üçgeni dışında bir geometrik şekil oluştuğunu da görebilirsiniz. Özellikle akşamın erken saatlerinde gökyüzüne bakarsanız (tabi ki ışık kirliliğinden …

Ocak, 2017

• 14 Ocak

  ESI: Dünya Benzerlik İndeksi

  

  1980’lerde keşfedilmeye başlayan Güneş Sistemi dışı gezegenlerin (Ötegezegen-Exoplanet) 2000’li yılların ortalarında teknolojinin gelişmesiyle beraber sayılarının oldukça fazla olduğu anlaşıldı. Bilim insanları ise bu gezegenlerin hangilerinde gezegenimizdeki gibi yaşama elverişliliğini saptamak için  “Dünya Benzerlik İndeksi’ denen bir kriter kullanmaya başlamıştır. Bu …

Aralık, 2016

• 6 Aralık

  Nötrino Dedektörleri (Tuzakları) -2

  

  Nötrino konusundan bahsederken, öncelikle bir şeyi hatırlatmamız gerekli: Evrende görmüş olduğumuz madde; yani atomlardan elektronlardan protonlardan oluşan bildiğimiz, dokunduğumuz, gördüğümüz yapı; evrenin sadece %4’lük bir kısmı. Geri kalanının çoğunu karanlık enerji, azımsanmayacak bir payını da karanlık madde oluşturuyor. Bir önceki …

Kasım, 2016

• 29 Kasım

  Kış Üçgeni (Sirius, Procyon, Betelgeuse)

  

  Yaz Üçgeni‘ni yazın gökyüzüne baktığımızda gördüğümüz en parlak  3 yıldızdan biliyoruz: Vega, Altair ve Deneb. Gökyüzü o kadar muntazam, bereketli ve ihtişamlıdır ki  insanoğluna yazın ‘Yaz Üçgeni’ ile gösterdiği rehberliği, kış aylarında da gösterir. Bu sefer çok farklı yıldızlarla tabi …
• 28 Kasım

  Nötrino Dedektörleri (Tuzakları) -1

  

  Nötrino dedektörlerini anlatacağımız yeni yazı dizimizle karşınızdayız. Yani umarız devam ettirir ve karşınızda kalırız, hayırlısı bakalım. Bu makalemizde gözlemevlerinden bahsedeceğiz ama, öyle kocaman yıldızları, dev galaksileri, ihtişamlı süpernovaları ve ne yediği belirsiz karadelikleri gözlemleyen inceleyen bir gözlem evi değil bunlar: Elektronun …

Ekim, 2016

• 29 Ekim

  Kristal Yapılar

  

  Gelin bugün bu yazıda ilkokul sıralarından beri bize öğretilen bilgilerden yeni bir şey keşfedelim, ya da ne demek istediğini daha iyi anlayalım. Evrende, kimyasal özellik barındıran maddelerin yapıtaşını atomlar oluşturur. Bildiğimiz her şey, periyodik cetveldeki elementler ve elementlerin bir araya gelerek oluşturduğu …
• 16 Ekim

  Tanrı’nın Parçacığı; Higgs Bozonu

  

  Nedir bu Higgs bozonu? Adına ‘tanrı parçacığı’ denilecek kadar ne olmuş olabilir? İlk defa Cern’de yapılan deneylerde duyduk adını. “Tanrı parçacığı” bulundu denildiğinde bilim insanları havalara uçtu. Tüm halkın ilgisini çekti. Higgs Bozonu’nun ne olduğunu anlamak için önce ‘atoma’ bakmamız …
• 16 Ekim

  İmkansız Şartların Canlısı: Tardigrad

  

  Bize öyle bir canlı söyleyin ki bu canlı yüksek sıcaklıklara, dondurucu soğuklara, doğal afetlere, radyasyona, uzay boşluğuna meydan okusun dayansın ve yaşasın… Eminim aklınıza hiçbir canlı türü gelmemiştir. Fakat ben size böyle bir canlı söyleyebilirim. Bu canlı bizim gözle göremememize rağmen …

Eylül, 2016

• 17 Eylül

  Üçüncü Boyutun Ötesi Dördüncü Boyut: Tetraküp

  

  Boyut kavramını fizikçiler ve matematikçilerden sıkça işitiriz. Bizim uzayımız ve nesnelerimiz 3 boyutludur. En boy ve derinlik içerir. Fakat, bu bizim ‘algılayabildiğimiz’, içinde yer aldığımız boyututur. Görsel zekamız ve beynimiz 3 boyuta göre şekillenmiştir. Dördüncü boyutu “henüz” algılama olanağımız bulunmuyor. …

Temmuz, 2016

• 8 Temmuz

  Süperlüminal (Işıktan Hızlı) Hareket

  

  Işık hızı bizim için bir engel mi veya ışık hızını geçebilir miyiz? Ya da bir gün teknolojimiz ışık hızına ulaşmamızı sağlayacak mı? Bu gibi sorular aklımızı karıştırıyorken 1970’li yıllarda ortaya atılan ve pek az kişinin bildiği bir hızı tanımlayalım. Süperlüminal …

Nisan, 2016

• 21 Nisan

  Galaksiler, Galaksilerimiz…

  

  Her ne kadar günümüzde gelişen teknolojiyle yeni yıldızlar, galaksiler ve onların muhteşem görüntüleriyle karşılaşsak da, bundan henüz 200 yıl kadar önce evrende sadece bizim galaksimizin bulunduğunu, diğer tüm yıldızlarınsa Samanyolu’nun içerisinde olduklarını düşünüyorduk. Ancak yeni sayılabilecek çalışma yöntemleriyle gerçeğin perdesini …

Temmuz, 2015

• 8 Temmuz

  Çift Yıldızlar -2- Çift Yıldız Türleri

  

  Çift yıldız sistemlerinin tanımını ve birkaç örneğini yazı dizimizin ilk bölümünde ele almıştık. Henüz okumadıysanız, öncelikle ilk bölümümüzü okumanızı tavsiye ederiz. Çift yıldızlar üzerinde araştırma yapmadan önce öncelikli olarak onları sınıflandırmamız gerekir. Çift yıldız türleri, gözlem şekillerine göre 4 ayrı grupta …
• 6 Temmuz

  Çift Yıldızlar -1- Sistemler

  

  Başımızı kaldırıp gökyüzüne baktığımızda tek bir yıldızmış gibi görünen çoğu yıldızın, aslında ikili, üçlü hatta dörtlü sistemler halinde olduklarını görüyoruz. Biz bu sistemlere eğer iki yıldızdan oluşuyorsa çift yıldız sistemi, eğer 3 veya daha fazla yıldızdan oluşuyorsa çoklu yıldız sistemi …

Haziran, 2015

• 2 Haziran

  Hayalet Parçacığımız: Nötrino

  

  Evreni dolduran atom altı parçacıklar arasında en gizemli olanlarından biri “nötrino“dur. “hayalet” dememizin sebebi bu. Nötrinolar, büyük çoğunlukla yıldızların içinde oluşan parçacıklardır. Yıldız içerisinde olup bitenleri çekirdekteki termonükleer reaksiyonlar sayesinde anlıyoruz. Bu reaksiyonlar hakkındaki bilgileri de bize biricik parçacıklarımız nötrinolar veriyor. …