Dış Uzay

Ekim, 2018

• 18 Ekim

  Değişen Yıldızlar (Örten Çiftler, Cepheid Değişenleri)

  

  Yıldızlar gökyüzünde hep aynı şiddette parlamazlar. “Değişen yıldızlar” (variable star) olarak nitelenen içlerinden bazıları, düzenli veya düzensiz olarak parlaklık değişimi gösterir. Bunun birkaç nedeni var; Tek zannettiğimiz yıldız gerçekte bir “çift yıldız” olabilir. Dolayısıyla bakış açımız da uygunsa, daha sönük olan diğerinin önünden geçerken parlaklığı düşürür, arkasına geçtiğinde parlaklık artar. …
• 2 Ekim

  Galaksinin Boşluklarını Dolduran; Yıldızlararası Madde

  

  Hemen hepimiz gözümüzü gökyüzüne çevirip, evrenin sonsuzluğunu seyre daldığımızda belki de düşündüğümüz ilk şey, uzayın ne kadar devasa bir boşluk olduğudur. Bizlere göre uzay, hemen her noktası yıldızlar ile donatılmış sonsuz bir boşluktan ibaret görünüyor. Yıldızlararası maddenin varlığı aklımıza bile gelmiyor. Gerçekte ise, işin aslı pek de öyle sandığınız gibi değil. …
• 2 Ekim

  Takımyıldızlar Nedir, Neden Önemlidir?

  

  İnsanoğlu yeryüzünde ve gökyüzünde görüp, tanımlayamadığı şekil veya cisimleri tanıdığı bazı cisim veya varlıklara benzetmeye meyillidir. Belki de bunun sebebi, insan olarak bizlerin, belirsizliklerden, “bilmiyorum”lardan hoşlanmayışımızdandır. Belirsizlikleri belirsizlik olarak bırakamaz, mutlaka belirsizliklerden bazı anlamlar çıkarırız. Örneğin çoğunlukla atmosferde rastgele dağılan bulutların tanımlı, belli bir şekli yoktur. Bu yüzden bulutlardan kolaylıkla …

Eylül, 2018

• 16 Eylül

  Gizemli Nesne “Oumuamua” Hakkındaki 10 Gerçek

  

  Güneş sistemimizden geçtiği doğrulanan ilk yıldızlararası nesne olan ‘Oumuamua’ hakkında 5 tane bildiğimiz, 5 tane de bilmediğimiz bilgiyi aşağıda sizlere sunuyoruz. 1) Buralardan olmadığını biliyoruz. Oumuamua takma adlı ve 1l/2017 U1 olarak bilinen nesne, Güneş sistemimizde ortaya çıktığında çok hızlı yolculuk ediyordu (saniyede 87.3 km). Güneş sistemimiz içerisinde bulunan kuyruklu …
• 14 Eylül

  Kara Delikler, Ölmüş Yıldızları Yeniden Canlandırabilir!

  

  Yeni bir araştırmanın öne sürdüğü iddiaya göre, orta boyutlu kara delikler ile karşılaşan ölü yıldızlar, sadece kısa bir süreliğine de olsa yeniden hayata dönebilir. Bir grup gökbilimci; beyaz cüce olarak bilinen yakıtı tükenmiş bir yıldız kalıntısının, kütlesi güneşimizin kütlesinin 1.000 ila 10.000 katı arasında değişen orta kütleli bir kara deliğin …
• 5 Eylül

  IC 405 (Caldwell 31) Nebulası

  

  Bize yaklaşık 1.500 ışık yılı uzaklıkta bulunan IC 405 , amatör teleskoplarla dahi gözlenebilen parlak bir yansıma/salma bulutsusudur. Caldwell 31, Flaming Star Nebula veya IC 405 olarak isimlendirilen bu bulutsu (nebula), Arabacı (Auriga) takımyıldızı yönünde yer alıyor. Bulutsunun parlaklığı yaklaşık 6 kadir olduğu için insan gözünün görme sınırları dışındadır ve …

Ağustos, 2018

• 6 Ağustos

  Yakınımızdaki Yıldızlar: UV Ceti (Luyten 726-8)

  

  UV Ceti, bize yaklaşık 8,7 ışık yılı uzakta yer alan, kapı komşumuz sayılan çok yakın yıldız sistemlerinden biridir. Güneş’i bizden sayıp gözardı ederek yaptığımız sıralamada, bu yıldız sistemi bize en yakın altıncı yıldız konumunda yer alıyor. Luyten 726-8 olarak da adlandırılan yıldız sistemi, birbirine oldukça yakın sayılabilecek yörüngelerde dolanan, neredeyse birbirinin …
• 5 Ağustos

  Süper Dünya “55 Cancri e” Bir Atmosfer Sahibi Olabilir

  

  Dünya’nın iki katı büyüklüğünde olan Süper Dünya 55 Cancri’nin yüzeyinde lav akışı olduğu düşünülüyordu. Gezegen; yıldızına çok yakındır ve kütleçekim kilidi nedeniyle gezegenin aynı tarafı daima yıldızla karşı karşıyadır; öyle ki gezegenin değişmeyen daimi gece gündüz yarıküreleri vardır. 55 Cancri e, bizden yaklaşık 40 ışık yılı uzakta yer alan Güneş’e …

Temmuz, 2018

• 27 Temmuz

  Triangulum (Üçgen) Gökadası

  

  Bu güzel sarmal galaksi, en yakınımızda bulunan, iki büyük gökadadan, yani iki dev komşumuzdan biri olan M33, ya da diğer adıyla Triangulum (Üçgen) Gökadası’dır. Bizim galaksimiz olan Samanyolu, “yerel grup“ denilen ve Andromeda ve Triangulum’un içinde yer aldığı üçlü bir grubun üyesidir. Bu üç büyük galaksiye, onlarca küçük cüce galaksi …

Haziran, 2018

• 28 Haziran

  Yaşanabilir Bölge (Habitable Zone) Nedir?

  

  Hemen hepimiz, birçok astronomi ve uzay içerikli yazı okurken ya da bir belgeseli seyrederken ister istemez bu terim ile bir şekilde karşılaşmışızdır. Peki o halde nedir bu “Yaşanabilir Bölge”? Ya da diğer isimleriyle; “Yaşam Kuşağı” “Habitable Zone” ve “Goldilocks”… En kısa ve öz tabiri ile ifade etmek gerekirse; “Yaşanılabilir Bölge, bir yıldızın yörüngesinde …
• 1 Haziran

  Yıldızların Ölümü 3: Nötron Yıldızı Ve Kara Delik

  

  Yazı dizimizin daha önceki bölümlerinde düşük kütleli yıldızların sonu olan kara cüceler ve orta kütleli yıldızların nihai kaderi olan beyaz cüceler hakkında bilgi vermiştik. Bu makalemizde ise, artık büyük kütleli olarak niteleyebileceğimiz yıldızların sonları olan Nötron Yıldızı ve Kara delik konusunu ele almaya çalışacağız. Cüce olarak nitelenemeyecek, Güneş’e yakın ve …

Mayıs, 2018

• 20 Mayıs

  Yıldızların Ölümü 2: Beyaz Cüce

  

  Yazı dizimizin bir önceki ilk bölümünde, yıldızların ömürleri ile kütleleri arasındaki ilişkiden söz etmiş, ardından düşük kütleli cüce yıldızların kaçınılmaz sonu olan Kara Cüce’leri anlatmıştık. Bu bölümde ise artık cüce olarak niteleyemeyeceğimiz orta kütleli yıldızların yaşam süreçleri, ölümleri ve nihai sonlarını ele almaya çalışacağız. Güneş ve Yakın Kütleye Sahip Yıldızlar: …
• 16 Mayıs

  Yıldızların Ölümü 1: Kara Cüce

  

  Kara Cüce’lerden bahsetmeden önce birkaç şeyi bilmemiz gerekli: Fransız bilim insanı Lavoisier’in, karısıyla beraber giyotine gönderilmeden önce keşfettiği ünlü enerjinin korunumu yasası; “hiçbirşey yoktan var, vardan yok edilemez” der. Ak bıyıklı dehamız Einstein ise bunu geliştirir; “enerji ve madde aynı şeydir, birbirlerinin farklı görünümlerinden ibarettir” diye ekleme yapar. Buradan şu çıkar; …
• 15 Mayıs

  Ocak (Fornax) Gökada Kümesi

  

  Evrende gökadalar (galaksiler) birbirine kütleçekim yoluyla bağlı gruplar ve kümeler halinde yer alırlar. Örneğin Samanyolu, “yerel grup” adını verdiğimiz bir gökada topluluğunun üyesidir. Yerel grup da, Başak Süper Kümesi dediğimiz dev bir gökada topluluğunun üyesidir. Dünya’dan bakıldığında güney yarım küreden gözlemlenebilen Ocak (Fornax) Gökada Kümesi, tıpkı bizim yerel grubumuz gibi …
• 8 Mayıs

  Yıldızsız Bir Gökyüzü: Leo II (Aslan) Cüce Galaksisi

  

  Yerel gökada kümemizin hakimlerinden biri olan gökadamız Samanyolu’nun 20’den fazla küçük uydu galaksisi vardır. Bunlardan bir kısmı oldukça görkemli ve hatırı sayılır büyüklüklere sahipken, Leo II (Aslan II) Cüce Gökadası gibi bazıları ise; üstte fotoğrafını gördüğünüz gibi acınacak haldeki cüce galaksilerdir. Yerel kümemiz için şu kısa yazımızı, cüce galaksiler için …

Nisan, 2018

• 19 Nisan

  Yıldız Küvözleri: Herbig-Haro Cisimleri

  

  Bir gece hayallerimizin esirinde gökyüzünün seyrine dalmışken, M.Ö 384 ve 322 yılları arasında yaşayan Aristoteles’in düşündüğü gibi yıldızların sabit nesneler olduğunu aklımızdan geçirmek ilk etapta mümkün olabilir. Oysa durum hiç de öyle değil. Nasıl ki değişen renk, değişen hücre, değişen düşünce, değişen mevsim, hatta bir anı bir anını tutmayan değişen …
• 14 Nisan

  En Parlak Yıldızlar 3: Beta Centauri (Hadar)

  

  Hadar, ya da diğer bir ismiyle Beta Centauri, gece göğünün en parlak 10’uncu yıldızıdır. Yıldızın isimlerinden biri olan Hadar (حضار), gece göğünde gördüğümüz çoğu yıldızın ismi gibi Arapça’dan gelir. Ayrıca yıldıza latinceden gelen Agena ismi de verilmiştir. Fakat, gökbilimciler arasında Beta Centauri ismi yaygın biçimde kullanılır. Aslen üçlü bir yıldız sistemi olan …
• 12 Nisan

  Uzaydaki Çengel: J082354.96+280621.6

  

  Çengel kılığındaki bu muhteşem galaksinin ismi J082354.96+280621.6 veya J082354.96. Hangisini kullanmak isterseniz kullanın fakat isminin zorluğuna bakmayın. Görüntüsü, yapısı ve astronomlara karşı olan duruşu ile benzersiz bir özellik taşıyor. Zaten bu karman çorman ismi de inanılmaz derecedeki yıldız oluşumundan dolayı verilmiş.   Gökbilimcilerin gökcisimlerinin doğasını ve yapısını, toz ve gaz …
• 8 Nisan

  Karanlık Yıldızlar Mümkün mü?

  

  Deniliyor ki; “eğer karadelikler ışığın bile kaçamayacağı kadar güçlü kütleçekimleri olan gökcisimleri ise, yeterince fazla kütleye sahip bir yıldız da kendi ürettiği ışığın kaçamayacağı kadar büyük bir kütleçekimine sahip olabilir. Dolayısıyla böyle bir yıldız büyük miktarda enerji üretmesine ve çok sıcak olmasına rağmen, ürettiği ışık kendi çekiminden kaçamayacağı için bir …
PDF Kaydet & Yazdır