Tüm Yazılar

Ekim, 2018

• 31 Ekim

  Arp 256: Birleşmeye Başlayan İki Galaksi

  

  Hubble Uzay Teleskobu, “Arp 256 galaksi çiftinin” muhteşem birleşmesini gözlemliyor. Avrupa Uzay Ajansı yetkilileri, yayınladıkları bu fotoğrafın açıklamasında, galaksilerin göz alıcı yıldız oluşum bölgeleri ile birlikte parladığını ve parlak mavi ışıkların sıcak bebek yıldızları oluşturan yıldız oluşum bölgeleri olduğunu belirttiler. (Hubble projesi, ESA ve NASA arasındaki bir işbirliği projesidir.) ESA (Avrupa …
• 31 Ekim

  Plüton Zamanı!

  

  Güneş bizden 5,5 milyar kilometre uzaklıktaki Plüton’u ne kadar aydınlatıyor? Her ne kadar ışık, Dünya’dakinden daha az da olsa, Plüton sandığınız kadar karanlık değil. Hatta gündoğumu ve günbatımında kısa bir süreliğine Plüton’daki öğlen aydınlığını yaşıyoruz. Biz buna “Plüton Zamanı” diyoruz. Yani şafak vakti dışarıya çıkıp etrafınıza baktığınızda, gördüğünüz manzara Plüton’da öğlen göreceğiniz …
• 31 Ekim

  Disiplinler Arası Mistik Alan: Arkeoastronomi

  

  Bilimsel birikimimiz büyüdükçe, disiplinler arası alanları oluşturan sınırların da yok olmasına ihtiyaç duymaktayız. Bunun en güzel örneklerinden biri de Arkeoloji ve Astronomi disiplinlerinin beraber ilerlediği alan; Arkeoastronomi. Astronomi bilimiyle uğraşabilmek için “gören göz yeter” derler. Bazen gerçekten de yeterlidir. Mesela, Güneş’in ve Ay’ın gök küredeki hareketlerini takip etmek, takımyıldızlarını oluşturmak …
• 31 Ekim

  Dünya’nın Yerçekimi Bir Anda Yok Olsaydı?

  

  Öncelikle müsterih olun, bu hiçbir zaman olmayacak. Dünyanın bir kütlesi var, tıpkı her madde gibi. Kütle çekim sahibi olmasa, kütlesi de olmazdı, yani hiçbir zaman var olamazdı. Yine de bu durum üzerine durup düşünebiliriz. Tüm fiziği bir kenara koyup hayal edelim, bir şalteri indirdik ve Dünya’nın yerçekimi bir anda yok …
• 31 Ekim

  Uydular Neden Dünya’ya Düşmezler?

  

  Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS)’de çekilen, astronotların yerçekimsiz ortamda süzülerek istedikleri yerlere uçtukları videoları hepimiz görmüşüzdür. Hatta izleyip izleyip, “Keşke ben de orada olsaydım.” demeyenimiz yoktur. Yerçekimsiz bir ortamda bulunmak… İnsanoğlunun, özellikle bilimle ilgilenen birçok kişinin hayali. Fakat burada çoğunlukla farkında olmadığımız bir durum söz konusu. Aslında astronotlar yerçekimsiz bir ortamda …
• 30 Ekim

  Meteor Çarpmasından Kurtulma Taktikleri

  

  Unutmayın, bir meteor çarpışmasından koşarak kaçamazsınız. Dinozorlar bunu denediler, başaramadılar ve hepimiz işe yaramayacağını gayet iyi biliyoruz. Meteor çarpışmaları, her gökcisminin olduğu gibi Dünya’nın da kaçınmasının mümkün olmadığı sıradan bir “doğa olayı”. Gezegenimiz gerçekte sürekli bir meteor bombardımanı altında yaşıyor ve biz bunların çoğundan haberdar olmuyoruz. Küçük çaplı meteorlar çoğunlukla …
• 29 Ekim

  Güneş Bir Çift Yıldız Olarak Doğmuş Olabilir Mi?

  

  Öyle görünüyor ki, hemen tüm yıldızlar çiftler halinde doğuyorlar. Acaba, 4,5 milyar yıl önce doğan güneşimizin de, çoğu yıldızın olduğu gibi bir eşi veya ikizi var mıydı? Neredeyse evet- aynı ikiz olmasa da… UC Berkeley’den teorik bir fizikçi ve Harvard Üniversitesi’nde Smithsonian Astrofizik Gözlemevi’nden bir radyo astronom tarafından yapılan yeni …
• 29 Ekim

  Uzayda Yerçekimsiz Ortam ve Uyku

  

  Daha önce yerçekimsiz ortam ve insan vücudu üzerine etkilerini, ayrıca uzayda seks yapmanın nasıl birşey olduğunu anlatmaya çalışmıştık. Peki uzayda uyumak nasıl bir şey? Bir uzay aracında, Dünya’da olduğu gibi yatağa uzanıp uyuyamazsınız. Uzay boşluğunda, alışık olduğumuz yerçekimi yok ve bu nedenle herhangi bir zemin üzerinde oturmak yahut yatmak mümkün değil. Yerçekimsiz ortam …
• 29 Ekim

  Osmanlı Astronomisi’ne Genel Bir Bakış

  

  Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan (1299) Fatih’in tahta çıkmasına (1451) kadar geçen sürede müsbet bilimler Osmanlılarda pek ilgi görmemiştir. Matematik ve astronomi alanlarında Osmanlı Devleti’nin en önemli dönemi, Fatih zamanında Türkistan’dan İstanbul’a davet edilen Ali Kuşçu ile başlamış ve Fatih Sultan Mehmed’in ölümünden sonra bir süre daha pozitif bilimlere gösterilen ilgi sürmüştür. Ne var …
• 29 Ekim

  Pisagor (Aç Gözlülük) Kupası

  

  Pisagor’u hepimiz o güçlü matematiksel teoremi sayesinde biliyoruz. Pisagor’un ünlü olduğu tek alan bununla sınırlı değil elbette. Pisagor, matematikçi olmasının yanında hem bir filozof hem de bir mucitti. “Pisagor Kupası” olarak da bilinen “Aç Gözlülük Kupası” basit akışkan kanunlarını kullanarak aç gözlü Yunanlara şarabı deyim yerindeyse haram zıkkım etmiştir. Pisagor’un bu …
• 26 Ekim

  Nükleer Silahlar Ve Uzay

  

  Uzayın askeri amaçlarla kullanılması fikri uzun yıllardır tartışılan bir konu olmuştur. Başta Rusya ve ABD olmak üzere birçok ülkenin ordusu için savaş ve barış faaliyetleri açısından, uzay araçlarının keşif, seyrüsefer ve iletişim gibi alanlarda sundukları olanaklar kritik öneme sahiptir. Uzayın yukarıda saydığımız askeri faaliyetler bakımından kullanımı göz önüne alındığında, uzayın …
• 26 Ekim

  Yanma Nedir, Ateş “Hatta Demir” Nasıl Yanar?

  

  ‘’Evrenin herhangi bir kısmını yöneten öyle bir kanun yoktur ki; şu mum yanmasına dokunmasın ya da bir parçası olmasın.’’ – Michael Faraday 19. yüzyılda yaşamış biri için bu kadar ileri görüşlü konuşmak ancak Michael Faraday gibi bir dehanın bileceği bir iştir. Bu sözlere baktığımızda gerçekten Faraday’ın hakkını vermek gerekiyor. Bir mumun …
• 26 Ekim

  Ay’ın Karanlık Yüzü ve Dünya

  

  Kısa bir süre öncesinde, gezegenimize ait yeni “mavi bilye” fotoğrafı ile ismini duyuran Nasa’nın Deep Space Climate Observatory (DSCOVR) uydusu, 2015 yılında karşımıza Ay’ın Dünya yörüngesindeki hareketini gösteren video ile çıkmıştı. Uydunun yaklaşık 1.6 milyon kilometre uzaklıktan çektiği zaman aralıklı görüntüde, uydumuz Ay’ın gezegenimizin önünden geçişi görülüyor. Bu görüntü, aynı zamanda Ay’ın …
• 25 Ekim

  Ötegezegenler Nasıl Sınıflandırılacak?

  

  Araştırmacılar exoplanetleri (ötegezegenler) neredeyse, biyologların yeni hayvan türlerini sınıflandırdıkları şekilde sınıflandırdılar. Aşağıdaki çizim, ötegezenlerin (Güneş Sistemi dışındaki gezegenler – exoplanet) soy ağacını gösteriyor. Gezegenler, proto-gezegensel diskler denilen ve girdap şeklinde dönen gaz ve toz disklerinden doğar. Diskler, Jüpiter gibi dev gezegenlerin yanı sıra, çoğunlukla Dünya ve Neptün’ün boyutları arasındaki küçük …
• 24 Ekim

  Thomas Digges Evreni

  

  1570’li yıllara kadar bilim insanları için evren; hareketli yıldızlar olarak bildikleri “gezegenler” ve onların gerisinde gökkubbeyi bir kabuk gibi saran “sabit yıldızlar”dan oluşuyordu. Bu yıldızlar sabittiler ve gökkubbede hareketsiz duruyorlardı. Onlardan ötesi ise yoktu. “Kopernik evreni” denilen bu evren modeli, o dönem için en doğru, “en bilimsel” evren modeliydi. Ta …
• 24 Ekim

  Galaksiler Birbirinden Gerçekten Uzaklaşıyor Mu?

  

  Çoğunuzun bilgisi dahilinde olan bir gerçek var ki, evren genişliyor ve içindeki galaksiler de birbirinden uzaklaşıyor. Binlerce kitapta, yüzlerce belgeselde bu bilgiye rastlamanız mümkün. Ancak, duyduğunuzda şaşırmayın; bu tam olarak doğru bir bilgi değil! Gök bilimci Edwin Hubble‘ın başka birkaç bilim insanından “kopya çekerek” bulduğuna yönelik şüphelerin yüksek olduğu devrimsel fikrine göre, evren …
• 24 Ekim

  Gök Cisimleri Nasıl İsimlendiriliyor?

  

  Çıplak gözle kolayca fark edilebilen gök cisimlerinin isimleri (örneğin Güneş, Ay, Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin bazıları) antik dönemlerden beri biliniyor, peki günümüz teknolojisiyle keşfedilen binlerce gök cismi nasıl adlandırılıyor? Eski çağlarda gök cisimleri, isimlerini mitolojik efsanelerin kahramanlarından, hayvan ya da eşya adlarından, çeşitli varlıklardan alırlar ve bunlar çoğunlukla Latince, Yunanca ve …
• 23 Ekim

  Kuantum Alan Teorisi Nedir?

  

  20.yy’ın başlarında fizik ciddi bir değişime uğradı. Görelilik ve Kuantum diye alışılagelmişin çok dışında iki büyük alan ortaya çıktı ve bunların etkileri klasik fiziğe çok yabancıydı. Parçacık-Dalga ikililiği’ni hatırlayın; foton’un ve elektron’un bazı durumlarda dalga özelliği göstermesi fakat bazı durumlarda da parçacık gibi hareket etmesi oldukça şaşırtıcı değil mi? Onu artık …
• 23 Ekim

  Kütle Çekim Mercek Etkisi Ve Eğri Uzay

  

  Eğer yeterince uzaktan, iyi bir teleskopla bakarsanız, birbirinden milyonlarca ışık yılı uzakta yer alan gökadaların (galaksilerin) bir araya gelmesiyle oluşan galaksi kümeleri üstteki fotoğrafta olduğu gibi yoğun, böylesine sıkışık görünebilir. Üstte gördüğünüz Abell 1689 isimli bu dev galaksi kümesi, keşfedebildiğimiz en yoğun kümelerden biri olup, bizden yaklaşık 2.4 milyar ışık yılı …