Denizanası Nebulası ve Gizemli Pulsar

NASA’nın Chandra X-Ray (X Işını) Gözlemevi’nin Denizanası Nebulası gözlemlerine göre; Dünya’dan 5 bin ışık yılı uzaklıktaki bir süpernovanın kalıntılarına ait, nebulanın güney köşesinde alışılmadık bir obje görünüyor.

Bilim insanları bu objeye CXOU J061705.3+222127 veya kısaca J0617 diyorlar ve bunun pulsar olduğunu düşünüyorlar.

Çok büyük bir yıldız içe doğru çöktüğünde; yıldızın dış katmanları büyük bir hızla içe doğru çökerek bir süpernova patlaması yaratır ve tüm bunların bitiminde ardında nötron yıldızı olarak adlandırılan yoğun bir çekirdek bırakır. Bir nötron yıldızı, etrafında hızla dönmeye ve bir deniz fenerinin ışık yayması gibi radyasyon yaymaya başladığında ise pulsar olarak isimlendirilir.

Chandra’dan gelen görüntülerde, bir çember şüpheli pulsarı kuşatmış ve jet gibi bir yapı yanından geçip gidiyor. Bilim insanlarına göre bu çember, pulsarı çevreliyor ve yayılan jet benzeri yapı içinden geçiyor. Bu akım yavaşlıyor ve sonik patlamaya benzer bir şok dalgası pulsarın rüzgarına ters olarak etki ediyor. Benzer biçimde, jetler de pulsardan yüksek hızda dar bir alandan ateşlenmiş olabilir.

Ne olduğu belirlenemeyen objenin etrafındaki X ışını radyasyonu, bunun bir pulsar olduğunun daha ileri kanıtı olarak gösterilebilir. NASA’nın resmi açıklamasına göre, nesnenin etrafından yayılan farklı dalga boylarındaki X ışını radyasyonunun büyüklüğü “pulsar modelleri”yle eşleşiyor.

Tabii ki bazı şüpheler var, belki de pulsar gerçekten Denizanası Nebulası’yla bağlantılı veya onunla hiç ilgisi olmayan bir komşu. Pulsarın kuyruklu yıldız benzeri kuyruğunun X ışını yayılımı süpernova kalıntısının merkezindeki düz çizgide ilerlemesi beklenen yörüngeden yaklaşık 50 derece uzakta. Buna rağmen, bilim insanları kuyrukluyıldız benzeri bu kuyruğun sapmasının nebulayı oluşturan yapının hareketiyle açıklanabileceğini savunuyor.

Araştırmacılar için Denizanası Nebulası’nın gerçek yaşı hala belirsizliğini koruyor. Bazı araştırmacılar yaşının 30 bin yıl civarında olduğunu savunurken, diğer bilim insanları en fazla üç bin yaşında olduğunu tahmin ediyor.

Çeviren: Ece Özen

Kaynak