Uzay uçuşları başladığından bu yana yeryüzü uzaydan sürekli gözlendi ve genellikle yer bulutlar altındaydı. Bu gözlemlere dayanarak yapılan bazı çalışmalarda yüzeyin %67’sinin bulutlarla kaplı olduğu ortaya kondu.
Bir başka çalışmada yüzeyin %10’nun herhangi bir anda bulutsuz olduğu ileri sürüldü. Bulutluluk genellikle okyanus üzerinde olurken karaların üzerinde %30 açık hava olduğu sonucu çıkmıştı.
Aşağıdaki haritada Aqua uydusunda bulunan MODIS (Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer) spektroradyometresinin Temmuz 2002 ile Nisan 2015 tarihleri arasında her gün yaptığı bulut gözlemlerinin ortalaması verilmiş. Koyu mavi bölgeler bulut olmayan, açık mavi bölgeler bazen bulutlu ve beyaz bölgeler ise çok sık bulutlu olan konumları gösteriyor.
Haritada sürekli bulutlu üç geniş band görüyorsunuz. Birincisi tam ekvator üzerinde daha dar bir yapıda görünendir. Hadley hücreleri ismi verilen hava hareketlerinin sonucu ekvatora yakın düşük enlemlerden yükselen sıcak ve nemli hava soğuk bölgeye geldiğinde yoğunlaşarak bu bulutları oluşturur. Ekvatorun 60 derece güney ve kuzeyindeki geniş bulut bandı ise Ferrel hücreleri ismi verilen hava hareketlerinin sonucudur.
MODIS’in 13 yıllık gözlemlerinden benim gördüğüm en ilginç özellik ise özellikle güney Amerika ve Afrika olmak üzere kıtaların batı taraflarının bulutsuz oluşu. Makalede bunun nedeni olarak okyanuslardaki yüzey suyunun (yüzeyin üzerindeki nemli hava kastediliyor olmalı) Dünya’nın ekseni çevresinde dönmesi sonucu batıya doğru atılması olarak açıklanıyor. İşte, Şili’de ki Atacama çölününe neden hiç yağmur düşmediğinin ve tüm gökbilim kurumlarının o bölgelere üşüştüğünün bilimsel açıklaması.
Son olarak haritayı büyütürseniz ülkemizin bulutluluk yapısını görürsünüz. Ne kadar zengin ve güzel bir ülkede yaşadığımızı görmenizi istiyorum. Ne Suudi Arabistan gibi güneş altında, ne de Avrupa gibi bulut altında. Az bulutlu yapısıyla dünyanın en mükemmel yerlerinden birinde yaşıyoruz. Bunu bir de yöneticilerimiz ve insanlarımız bilse ne kadar güzel olurdu.
Prof. Dr. Ethem Derman