İnsanlık yıllarca evrenin her köşesinde yeni yaşamlar veya yaşanabilecek yerler keşfetmek istedi. Bu istek sonucu yapılan çalışmalar Güneş Sistemi’miz dışında yeni gezegenlerin keşfedilmesine de yardımcı oldu.

Bunun ilk meyvelerini 1989 yılında toplamaya başladık ve ilk ötegezegeni keşfettik. Peki, yıllar boyu toplanan veriler ve keşfedilen ötegezegenler arasında Dünya benzeri gezegenler var mı? Varsa bu ötegezegenler hangileri?

Öncelikle kütle yönünden Dünyamıza benzeyen ötegezegenlerden bahsedelim. Aslında ancak birçok parametrenin ortak olması şartıyla ötegezegenlere “Dünya benzeri gezegen’’ diyebiliriz. Fakat buradaki amacımız belli başlı parametrelerde bulunan Dünya’ya benzerlik oranlarından bahsetmek. O halde yazı dizimizin bu bölümünde Dünya’nın kütlesine en yakın 10 ötegezegeni sizlere tanıtalım:

1. Kepler-42 d: Dünya’nın kütlesine neredeyse eşit olan bu ötegezegenin yarıçapı Dünya’nın yarısı kadardır. Yani Dünya’dan daha yoğun maddeleri içinde barındırır. Sistemi içindeki dolanımını yaklaşık 1,8 günde tamamlar (Dünya’nın 365 gününe kıyaslarsak bu süre oldukça kısadır). Ayrıca 2012 yılında keşfedilen bu ötegezegen, 0,13 Güneş kütleli ve 3.000 kelvin sıcaklığında bir yıldızın etrafında dolanır. Son olarak, bulunduğu sistemde kendisi dışında iki ötegezegen daha bulunur. Bunlardan birisi Kepler-42 b, diğeri ise Kepler-42 c’dir.

kepler42d
Kepler 42 sisteminin bir sanatçı tarafından tasviri.

 

2. Kepler-138 d: Dünya’nın kütlesine neredeyse eşit olan diğer bir ötegezegen olan Kepler-138 d’nin yarıçapı ise Dünya’ın yarıçapının 1,61 katı kadardır. Buradan Kepler-138 d’nin Dünya’dan daha az yoğun maddeler barındırıyor olduğu çıkarımını yapabiliriz. Gezegen, yörünge dönemini yaklaşık 24 günde tamamlar. Ayrıca 2014 yılında keşfedilen bu ötegezegen, 0,57 Güneş kütleli ve 3871 kelvin sıcaklığındaki KOI-134 adlı yıldızın etrafında dolanır.

3. Kepler-138 c: Bu ötegezegen, Kepler-138 d ile aynı sistemde bulunur. Kardeş olan bu iki gezegenin farkı, Kepler-138 c’nin dolanma süresidir. Kepler-138 c, yaklaşık 14 günde yörünge dönemini tamamlar.

4. Alpha Centauri Bb: Bu ötegezegenin kütlesi 1,1 Dünya kütlesidir. Yarıçapı hakkında henüz bilgi sahibi olmadığımız bu gezegenin yörünge süresi ise yaklaşık 3,5 gündür. Alpha Centauri Bb, Alpha Centauri B yıldızının etrafında dolanırken 2012 yılında keşfedildi. Alpha Centauri Bb yıldızının kütlesi Güneş’in kütlesine neredeyse eşittir. 0,94 Güneş kütleli bu yıldız sıcaklığı ile de Güneş’e oldukça benzer. Yaklaşık olarak 5214 kelvin sıcaklığındadır ve yarıçapı Güneş’in 0,86 katıdır.

1461017_429734717173013_2095483452_n
Alpha Centauri Bb gezegeni yörüngesinden, sistemin diğer yıldızlarına doğru bir bakış. Sanatçı tasviri olan bu çalışmanın sağ üst köşesinde bu gezegenden yıldızımız Güneş’in nasıl görülebileceği de resmedilmiş.

 

5. Kepler-307 c: 2013 yılında keşfedilmiştir. Kütlesi 1,2 Dünya kütlesi olan bu yıldızın yarıçapı ise Dünya’nın 2,8 katıdır. Yörünge dönemini 13 günde tamamlayan bu gezegen, Kepler-307 yıldızının etrafında dolanır.

6. OGLE-2013-BLG-0341L b: Adı bir garip bu gezegenimiz hakkında çok fazla bilgiye sahip olmasak da yaklaşık 1,66 Dünya kütleli olduğunu biliyoruz. Yörünge dönemi ve kütlesi henüz bilinmiyor. Ayrıca OGLE-2013-BLG-0341L b ötegezegeni “microlensing” hassas mercek yöntemi ile keşfedilmiş nadir ötegezegenlerdendir.

7. Kepler-78 b: Dünya’nın 1,6 katı kütleye sahip olan bu gezegen, yarıçapının küçüklüğü ile dikkat çekiyor. Dünya’nın yarıçapının 1,2 katı büyüklüğünde olan ötegezegenin yörünge dönemi 0,3 gün. Bu, yıldızının etrafında 6 saatte dolandığı anlamına geliyor. Yarı-küçük ekseni 0,01 AB olan ötegezegen, kendi yıldızına Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığından 100 kat daha yakın.

kepler78b-87
Yıldızına çok yakın bir yörüngede dolanan Kepler 78b gezegenini betimlemeye çalışan bir ilüstrasyon. Bu gezegen gerçekten çok sıcak olmalı…

 

8. Kepler-177 b: 1,7 Dünya kütleli bu gezegenin yarıçapı 2,9 Dünya yarıçapıdır. Yörünge dönemi 35 gün olan bu gezegen, Güneş’in çok benzeri Kepler-177 yıldızının etrafında dolanır. Kepler-177 yıldızı kütle, yarıçap ve yüzey sıcaklığı olarak Güneş’e çok benzer.

9. Kepler-11 b: 2011 yılında keşfedilmesine rağmen 2014 yılında birçok verisine ancak ulaşılabilen bu gezegenin kütlesi yaklaşık 4.5 Dünya kütlesi kadardır. Yarıçap olarak Dünya’dan 1,8 kat daha büyük olması bize Dünya’ya görece yakın oranda yoğunluğa sahip olduğunu gösteriyor. Yörünge dönemi ise 10 gündür.

10. Kepler-42 c: Kepler-42 d ile aynı yıldızda bulunan bu gezegen, kütle olarak Dünya’nın tam iki katı büyüklüğündedir. Yarıçapı 0,8 Dünya yarıçapı olan bu gezegen sadece 8 saatte dolanımını sağlamaktadır.

Yukarıda bahsedilen bilgilerin sürekli güncellenmekte ve değişmekte olduğunu hatırlatalım. Teknoloji ilerledikçe kullanılan aletlerin hassasiyeti artacak ve yeni Dünya benzeri ötegezegenlerin keşiflerinde bu aletler bizlere yeni kapılar açmış olacak.

Süleyman Yeşil