Gönüllü (fahri) bilim insanları Mars’ın Güney Kutbundaki “örümcekleri” keşfediyor. Mars’ın güney kutup bölgelerini izleyen on binlerce gönüllü “amatör astronom“, yaptıkları gözlemlerle yüzeyi daha yakından tanımlamaya yardımcı oluyorlar.

Gönüllüler gözlemleri sayesinde donmuş karbondioksit levhalarının mevsimsel değişikliklerine ve ‘Örümcek’ olarak bilinen erozyonlarına yeni bakış açıları katıyorlar.

Gönüllüler evlerinden ‘Mars Reconnaissance Uydusu’ üzerinden CTX (Context Camera) ile Mars yüzeyini keşfediyor ve güney kutbundaki dönemsel arazilerin türlerini belirliyor. Gönüllüler bu bilgileri  ‘Planet Four : Terrains’ web sitesinde paylaşıyor. Bu veriler  yüksek çözünürlüklü kameralarla (HiRISE) gözlem yapacak bilim insanları için faydalı oluyor ve böylece HiRISE ile daha az sayıda araziye daha detaylı bakılması sağlanıyor.

HiRISE ile yüksek çözünürlüklü görüntüler alınmadan önce gönüllülerin orta çözünürlükte incelediği görüntülerden yola çıkılır. Bu şekilde orta çözünürlüklü görüntüler 20’den fazla bölgenin daha yüksek çözünürlük ile araştırılmasına yardımcı olmuştur. Gezegen bilimci Candice Hansen “Pek çok vatandaşın Mars’ın incelenmesine yardımcı olmak için vakit harcadığını görmek heyecan verici olduğunu ve gönüllü insanların keşif gücü sayesinde işlerinin kolaylaştığını” ifade etti.

Gezegen bilimci Meg Schwamb (Gemini Gözlemevi, Hilo Havai) ise Thursay projesine ait sonuçları Amerikan Gökbilim Derneği Gezegen Bilimleri Bölümü ve Avrupa Gezegen Bilimi Kongresi’nin yıllık toplantısında paylaştı. Schwamb ‘Örümcek bacaklarını andırır şekilde olması sebebiyle ‘Örümcek olarak ya da yunanca ‘Araneiform’ olarak adlandırılan arazilerin bir çok kanaldan tek bir kanala ulaşır olduğu keşfedilmiştir.

Sonuçlar örümceklerin, alt tabakaların ısınmasıyla üst tabakadaki buzların erimesinden meydana geldiğini göstermektedir.  Çözülmüş karbondioksit gaz basıncını artırır ve gaz kalan buz tabakasındaki deliklerden dışarı akar ki bu da oyuk içine tozu çeker ve böylece örümceğin bacaklarına benzeyen kanallar oluşur. Geçen on yılda bu olay güney kutbu taraflarında HiRISE tarafından görüntülendi.

“Gönüllülerin desteği olmadan bu bölgelerin bahar ve yaz ayları boyunca diğer bölgelere göre nasıl geliştiğini göremezdik” diye ifade etti.

İlgili resim

Gönüllülerin elde ettiği veriler sayesinde daha önce HiRISE ile karbon dioksit buzulları ya da örümcek olarak adlandırılmayan bazı yerlerin örümcekler olarak adlandırılması sağlanmıştır. Gezegen bilimci Candice Hansen “Örümcek arazisi hakkında öğrendiklerimizle daha önce herhangi bir işaretlememiz olmayan bölgelerde de buzul işaretlemeleri yapabildik. Bu belki de arazinin erozyona uğraması ile ilgilidir.

Gönüllülerden elde edilen yeni gözlemlerin bazıları yüzeylerdeki bu örümcek yapılarının çarpma kraterlerinden saçılan (püsküren) materyallerden oluştuğunu  gösteriyor. Kraterler  aşınabilir. Yüzeyleri ise daha fazla aşınıyor olabilir. Örümcek formunu alması için buz levhasının uzun süre kalıcı olması ya da kalın olması gerekmiyor, aşınabilir olması yeterli’. ‘Gönüllerimiz sayesinde cevaplayacak  yeni sorular yeni buluşlara sahibiz” şeklinde yorum yapmıştır.

Mars’ın güney kutbu bölgesinde ilave alanları incelemek için yeni CTX görüntüleri eklenmekte ve gönüllü destekleri devam etmektedir. Daha fazla bilgi almak için aşağıdaki siteyi ziyaret edebilirsiniz.

Aytaç Kokuroğlu

http://terrains.planetfour.org

Kaynak: http://marsmobile.jpl.nasa.gov/news/?NewsID=1945

İkinci görsel http://www.turkla.com/2016/12/20/small-troughs-growing-on-mars-may-become-spiders/ Adresinden alınmıştır.