Bir süredir kimi basın organlarında ve sosyal medyada, NASA’nın Dünya dışındaki bir uygarlıktan sinyal aldığı ve bir basın toplantısı ile bunu duyurduğuna yönelik haberler yayınlanıyor.

Her zaman olduğu gibi, insanlarımızın bir kısmı bu haberin doğruluğunu araştırmadan, hatta haber içeriğini dahi okumadan gerçekliğine inanma eğilimi gösterdiler.

Orjinalini buradan okuyabileceğiniz haber kısaca şöyle;

“Nasa’nın düzenlediği toplantıda konuşan SETI proje yöneticisi Richard Cook; Porto Rico’daki Arecibo teleskobununun 6.000 ışık yılı uzaklıktaki Yay takımyıldızlarında yer alan,“Alpha67B” adlı yıldızdan bir sinyal aldık. Uzmanlarımız bu sinyali inceledi ve deşifre etti. Ekip olarak niye öyle bir mesaj yollandığını bir türlü anlayamadık. Evrende yalnız olmadığımızı öğrenmemiz gerçekten insanlık adına çok heyecan verici ama 40.000 sene önce uzaya yollanan bir mesajın, sadece “Deneme, bir, iki, üç” gibi kelimelerden oluşması, bilim ve insanlık adına çok büyük bir talihsizlik. Yollanan mesajın, dünya dışındaki dostlarımızın bize yaptığı küçük bir şaka olmasını ümit ediyorum. Öğle değilse dünya dışı varlıkların, hayal ettiğimiz gibi zeki oldukları konusunda çok ciddi şüphelerim var.”

nasa_mesaj26

Sizin de hemen anlayabileceğiniz gibi, haber zaten başlı başına mizahi bir üslupla kaleme alınmış. Buradan, haberin aslında bir mizah sitesi çıkışlı olduğu hemen anlaşılabiliyor. Ancak, belirttiğimiz gibi insanlarımızın çoğu haberi okumuyor, okusa bile “özet bilgi ile yetinmeye yatkın oldukları için” manşet kısmını okuyup geçiyor ve gerçek olarak kabul ediyor.

İşin asıl acıklı yönü; ciddi basın organlarımız ve gazetelerimizin de bir kısmı bu haberi “yine ve yeniden” gerçek olarak niteleyip sayfalarına taşıdılar. Zaten bu kadar çok yayılmasının ve insanların inanmasının en büyük sebebi de, basın organlarının bu habere deyim yerindeyse “balıklama atlaması”…

Ancak, belirttiğimiz gibi bu haber gerçeği yansıtmıyor. “kirpice.com” isimli (artık var olmayan, kapanmış) bir mizahi/uydurma haber sitesi son günlerde NASA’nın sıkça yaptığı basın toplantılarını alaya almak için bu haberi yayınladı. Kirpice, diğer (zaytung vb) mizahi haber sitelerinden farklı olarak daha ciddi bir anlatım dili kullanıyor. Dolayısıyla haberin uydurma olup olmadığını anlamak için ya sonuna kadar okumanız, ya da sitedeki diğer haberlere bakarak tarzlarını farketmeniz gerekiyor.

Mizah sitelerini suçlamamız veya eleştirmemiz kesinlikle söz konusu olamaz. Günlük hayatın gerçeklerinden sıkıldığımızda ve biraz gülmek istediğimizde onların varlığına ihtiyaç duyuyoruz. Ve gerçekten de hem kirpice, hem de zaytung misyonlarını hakkıyla ve güzel biçimde yerine getiriyor.

Bununla beraber, basında ve özellikle sosyal medyada gördüğünüz haberlerin kaynağını sorgulamadan doğru kabul etmeyin. Gördüğünüz haber ne olursa olsun, “önemli” görünüyorsa, arama motorlarını kullanarak başka kaynaklardan sorgulayın. Eğer bu bilimsel bir bilgi ise, bildiğiniz bilim sitelerine bakın. Ülkeyi ilgilendiren bir durumsa, haber ajanslarından kontrol edin. Sağlıkla ilgili bir mesele ise, gerçek sağlık sitelerine girip bakın.

Son söz; böyle bir şey yok. Var olan şey; kirpice’nin işini iyi yaptığı, hem ulusal medyayı, hem de sosyal medyayı çok güzel trollediği…

Zafer Emecan