Yeni keşfedilen bir beyaz cüce, tıpkı bir pulsar (atarca) gibi davranıyor. Araştırmacılara göre, bu keşfedilen beyaz cüce, türünün ilk örneği…

Fark edilmesi çok güç olan beyaz cüceye ilişkin yapılan gözlemler, yıldızın daha çok bir pulsar gibi davrandığını, süratle dönerken yaydığı güçlü ışınım demetiyle kendinden küçük eş yıldızını kamçıladığını gösteriyor.

Pulsarlar, evrende karadeliklerle birlikte en yoğun gökcisimleri olan nötron yıldızlarıdır. Nötron yıldızları, dev süpernovaya dönüşen yıldızların patlaması ve kendi içine çökmesiyle oluşur; pulsarların eşsizliği ise dönüşleri sırasında kutuplarından sürekli ışın demetleri yaymalarından gelir. Fakat bu keşifte, pulsar olarak gözlenen cisim bir beyaz cüce yıldız, başka bir deyişle kendi içine çökmüş düşük kütleli bir yıldızın sönmüş kalıntısıdır ve yoğunluğu bir nötron yıldızının yoğunluğundan düşüktür.

AR Scorpii (AR Sco) isimli beyaz cüce pulsar, yeni araştırmaya ilişkin makalenin iki yazarına ev sahipliği yapan Warwick Üniversitesi’nin açıklamasına göre “evrende keşfedilen türünün ilk örneği”. Yeni çalışma AR Sco’nun bir pulsar gibi düzenli ışınım demeti yaydığını doğruluyor.

LC_ArSco_V-and-I-band-600px
Ar Sco sisteminin görünür ışık (yeşil) ve kızılötesi ışık (kırmızı) dalga boylarında alınmış olan parlaklık değişim grafiği.

 

AR Sco dünyadan yaklaşık 380 ışık yılı uzaklıkta ve gezegenimizle ortalama aynı büyüklükte olup ondan 200,000 kat daha ağır bir beyaz cüce. Bir çift yıldız sisteminin parçası (yani kendinden küçük eş yıldızı ile ortak bir yörüngede dolanıyor) ve çifti olan kırmızı cücenin yaklaşık 1.4 milyon kilometre uzağında yer alıyor.

Daha önceki araştırmalar AR Sco’nun eş yıldızınagüçlü bir ışınım demetiyle vurduğunu ve çift yıldız sisteminin her 2 dakikada bir parlayıp söndüğünü ortaya koymuştu. Dahası, açıklamalara göre, ışınım demeti diğer yıldızın atmosferindeki elektronların hızını ışık hızına yakın hızlara kadar yükseltmekte.

“AR Sco devasa bir dinamo gibi: Bizim laboratuvarlarımızda oluşturabileceğimiz alanların 10.000 katı güçlü manyetik alana sahip, Dünya büyüklüğünde bir mıknatıs ve her iki dakikada bir ekseni etrafında dönüyor” diyor çalışmanın ortak yazarı ve Warwick Üniversitesi’nde astrofizik profesörü Boris Gänsicke açıklamasında. “Böylece kendinden küçük çiftinde muazzam büyüklükte elektrik akımları meydana getiriyor ve sonra da bizim saptadığımız ışıkta değişim oluşturuyorlar.”

Önceki gözlemlerden de yararlanan son çalışma “AR Sco’dan gelen enerji darbelerinin yoğunlaşmış ışınımların, aynı bir parçacık hızlandırıcısı gibi tek bir yöne yayan odaklanmış bir ‘demet’ olduğunu, bunun da bilinen evrende tamamen eşsiz bir durum olduğunu” ortaya koyuyor.

AR Sco’nun titreyen parıltısı “daha geleneksel nötron yıldız pulsarlarda görmeye alıştığımız davranışın birebir aynısı” diyor, Warwick Üniversitesi’nde astronom ve bu çalışmanın diğer yazarı olan Tom Marsh.

Bir beyaz cücenin nasıl olup da, iki günlük dönüş periyodu olan bir pulsar gibi davrandığına ilişkin açıklama arayışları ise devam ediyor.

Çeviren: Büşra Balcan

http://www.space.com/35637-white-dwarf-pulsar-whips-neighbor-star.html
K
apak ilüstrasyonu telif: Mark Garlick/University of Warwick