Birçoğunuzun görmediği, hatta bilmediği bu araç, Sovyetler Birliği’nin Ay’a insan göndermek amacıyla inşa ettiği, ancak hiçbir zaman Ay’a gönderilmemiş olan, kısaca LK denilen Lunniy Korabl isimli Ay modülü. (Orjinali böyle yazılıyor; Лунный корабль internette ararken işinize yarar.)

ABD’nin iki kişilik Ay modülünün aksine, SSCB’nin bu yüzey aracı, tek kişilik olarak tasarlanmıştı ve daha küçüktü. 1960’lardaki uzay yarışı sırasında tasarlanan aracı kullanması için, aralarında Sovyetler’in ünlü uzay kahramanlarından (ilk uzay yürüyüşünü gerçekleştiren insan) Aleksey Leonov‘un da aralarına dahil olduğu bir ekip uzun yıllar boyunca eğitim ve denemelerde bulundular. Ancak ABD, Ay’a ulaşıp üst üste seferler düzenlediği halde aracı hazır hale getiremeyen SSCB, sonunda Lunniy Korabl projesini iptal etti.

Bu proje, araç tasarımı ve aracın üretilmiş prototipleri 1980’li yılların sonuna kadar, dışa son derece kapalı olan Sovyetler Birliği politikaları gereği, devlet sırrı olarak gizli kalmayı sürdürdü. Ancak, 1980’ler sonrasındaki SSCB’nin dışa açılım politikaları sonucunda hakkındaki bilgiler Dünya’ya açıklandı.

Sovyet Ay Aracı: Lunniy Korabl
Uzay aracının tek kişiyi Ay’a götürüp getirmek amacıyla dizayn edilmiş üst bölümü.

 

LK, aslına bakılırsa ABD’nin Ay modüllerinden “birazcık” daha güvenli bir araçtı. Örneğin, olası eğimli bir yüzeye iniş yapması durumunda, aracın yan yatıp devrilmesini engelleme amacıyla baş kısmında dengeleyici roketler bulunuyordu.

Ayrıca, inişin herhangi bir aşamasında oluşabilecek bir aksaklıkta, inişi iptal edip doğrudan yörüngeye geri dönebilecek biçimde dizayn edilmişti. Sovyetlerin bu “önce güvenlik” odaklı araç dizaynları bugün de geleneksel olarak sürüyor. Rus uzay araçları, ölümlü kaza oranlarına baktığımızda günümüzde de hala en güvenli uzay araçları olarak bilinirler.

Lunniy Korabl’ın uçuş aşamaları ABD’nin Ay aracına çok benziyordu. Dev bir roketle yörüngeye çıkarılan araç, Ay yörüngesinde kalıp bekleyecek olan servis modülü ile birlikte Ay’a uçuyor, daha sonra yüzey modülü ayrılarak yüzeye iniyordu. Bu modül de iki parçadan oluşuyor, görev bittikten sonra alt kısmı Ay yüzeyinde kalacak şekilde ikiye ayrılıp tekrar yukarıda bekleyen servis modülü ile birleşip Dünya yörüngesine geri dönüyordu. Daha sonra ise, servis modülünün uç kısmında bulunan kapsüle binen kozmonotlar yeryüzüne ulaşıyorlardı.

Lunniy Korabl modülünün genel şeması.

 

Uzaydaki ilk denemesi 1970 yılının Kasım ayında insansız biçimde, Sovyetler’in o güne kadar geliştirdiği en güçlü roket olan N1 tarafından fırlatılarak yapılan Lunniy Korabl, Aralık ve 1971’in Şubat aylarında iki defa daha Dünya yörüngesinde test uçuşu gerçekleştirdi. Dördüncü ve son test ise, L3 roketi ile yapıldı.

Tüm bu testlerin sonunda, LK’nın insanlı uçuşlar için hazır olduğuna karar verildi. Ancak, çok geç kalınmış, Amerikalılar Ay’a ulaşmış, hatta defalarca gitmişlerdi. Bunun sonucunda, Ay’a ulaşmak için “kozmonotların hayatını riske atmamak” bahane gösterilerek, çok büyük paralar harcanmış olan LK projesine son verildi.

SSCB, kendine yeni hedef olarak bir uzay istasyonu kurmayı seçti ve ünlü MIR Uzay İstasyonu ile bu arzusunu gerçeğe dönüştürdü. Ay görevlerini ise, insansız Luna modülleriyle gerçekleştirmeyi sürdürdü ve bunda da çok başarılı oldu. Öyle ki, bu insansız araçlar Ay’dan taş ve kaya örnekleri dahi getirdiler.

1280px-Soviet_moonrover
SSCB’nin Ay’a gönderdiği insansız Lunokhod aracı. Detaylı bilgi için şu yazımıza göz atabilirsiniz.

 

Bu vazgeçişin altında güvenlik gerekçeleri önemli bir yer tutsa da asıl neden, SSCB’nin olası bir başarısızlıktan çekinmesiydi. Çünkü ABD Ay’a gitmiş, tüm Dünya ve bilim insanları canlı canlı şahit olmuştu. Hatta o kadar ki, Ay yolculukları sırasında amatör astronomların en büyük hobilerinden biri, Ay araçlarını takip etmek ve uçuş sırasında telsiz konuşmalarını dinlemekti. Böylesi bir ortamda, SSCB’nin Ay yolculuğu sırasında yaşayabileceği olası bir başarısızlık büyük bir prestij kaybına yol açacaktı ve Moskova hükümeti böylesi bir riskin altına girme cesareti gösteremedi.

En üstteki görselde solda, şu an bir müzede sergilenmekte olan LK Yüzey modülünün günümüze gelebilmiş prototiplerinden biri görülüyor. Sağ tarafta ise, aracın bir ay görevi sırasında tüm parçaları bir arada nasıl görüneceğinin illüstrasyonu yer alıyor.

Zafer Emecan