Tag Archives: kütle

Mayıs, 2018

3 Mayıs
Işıktan Hızlı Gitmenin Aslında Birkaç Yolu Var

Albert Einstein, ışığın Evren’deki her yerde aynı hızda sehayat ettiğini ilk defa tahmin ettiğinde, esasında bir hız sınırı da koymuştu: Bu hız saniyede 299.792 kilometreydi. Yani her saniye Dünya’nın tamamını sekiz defa dolaşacak kadar hızlıydı. Ancak hikayenin tamamı bu değil. Aslında, bu sadece başlangıçtı. Einstein’dan önce kütle (sizi, bizi ve …

6 Şubat
VY Canis Majoris Efsanesi

Evet Canis Majoris çok büyüktür; çapı Güneş‘in yaklaşık 1.500 katı kadardır. Ancak, bu görülen büyüklüğü onu galaksimizin en muazzam yıldızı yapmaz. VY Canis Majoris’in, kütlesi (yani içerdiği madde miktarı, kabaca ağırlığı) sadece yaklaşık 18 Güneş kütlesine denk gelir. Çapıyla kütlesini oranladığımızda, Vy Canis Majoris’in “aşırı şişmiş” ölmek üzere olan bir …

29 Aralık
Süper Dev Yıldız: Eta Carinae

Eta Carinae (Eta Karina şeklinde okunur), Samanyolu‘ndaki en parlak ve büyük kütleli yıldızlardan biri. Bizden 7.500 ışık yılı kadar uzakta yer alan bu yıldız, Güneş’ten en az 150 kat daha fazla kütleye(1) sahip. Üstteki Hubble Uzay Teleskobu tarafından alınan fotoğrafta, yıldızın çevresine saçtığı “kendi dış katmanları”ndan oluşan bulutsu ve sağ …

15 Eylül
“Tanrı Parçacığı” Higgs Bozonu Maddeye Nasıl Kütle Kazandırıyor?

Daha önce Higgs Bozonu’nun ne olduğuyla ilgili bir yazı yazmıştık. Bu yazıda da aynı biçimde matematiksel denklemlerden kaçınarak Higgs mekanizmasının nasıl işlediğini kabaca anlatacağız. Yazımızda kullanılan bazı kavramlar yabancı gelebilir. Bunun nedeni modern fizik ile ilgili bahsettiğimiz bu konunun aslında koskoca bir sistemin içindeki çarklardan biri olmasından kaynaklanıyor. 1 – Fizikte …

9 Temmuz
Yıldız Oluşumu: Bir Yıldız Nasıl Doğar?

Yıldızların oluşması gerçekten zahmetli bir olay. Ancak, evrenin boyutunu düşündüğümüzde, aslında yıldız oluşumu zahmetli olmasına karşın, nadir görülen bir olay değil. Galaksimiz Samanyolu’nda kabaca her yıl 1 veya 2 yıldız oluşuyor. Küçük bir rakam olarak görülse de, yılda 1 yıldızın oluşması gökbilim ölçeklerindeki zaman dilimleri göz önüne alındığında çok hızlıdır. …

22 Nisan
Negatif Kütle Sahibi Gibi Davranan Akışkan!

Bilim insanlarının yeni ürettiği “Negatif Kütle Sahibi Akışkan”, günlük hayattaki mantığımızın dışında özelliklere sahip. Örneğin, ileri itildiğinde geri hareket ediyor! İçeriği ne olursa olsun, sıvılar tuhaftır. Genellikle beklendiği gibi hareket etmezler. Görünen o ki, bilim insanları her zaman daha yeni ve daha ilginç versiyonlarını yaratmaktan oldukça hoşlanıyorlar. Yani bu grubun son üyesi olan sözde süper …

23 Ocak
Cüce Yıldızlar Ne Kadar Cüce

İnsanların zihinlerinde “kırmızı cüce“ yıldız denilince genellikle; kayda alınmayacak kadar küçük şeyler şekilleniyor, şöyle bir burun kıvırma tavrına gidiliyor. Oysa, evrendeki tüm yıldızların yaklaşık yüzde 80’inin oluşturan kırmızı cüce yıldızlar algıladığımız gibi “küçük” değil. Hoş, evrendeki devasa rakamlar karşısında büyük ve küçük algımız birbirine giriyor, size hak veriyoruz. Olabilecek en küçük kırmızı …

15 Ekim
Güneş Ve Gezegenlerin Orantılı Büyüklükleri

Güneş, sistemimizdeki en büyük ve en fazla kütleye (kütleyi, aynı şey olmasa da “ağırlık” şeklinde düşünebilirsiniz) sahip gökcismidir. Tüm Güneş Sistemini bir araya getirdiğimizde oluşacak olan kütlenin %99.8’ini Güneş tek başına karşılar. Kalan %0.2’lik kütlenin ise yarısından fazlası Jüpiter‘e aittir. Daha başka bir ifadeyle Jüpiter, Güneş haricinde sistemimizdeki her şeyin; tüm …

14 Nisan
Işık Hızı Neden Aşılamaz?

Ön bilgi verelim; şimdiye kadar ışıktan (yani kütlesiz foton benzeri parçacıklardan) daha hızlı hareket edebilen hiçbir şeye rastlamadı. Arada sırada ortaya atılan; “bilim insanları ışık hızını aştı”, “Işık hızı geçildi” veya “ışıktan hızlı parçacık bulundu” gibi magazinsel basın haberlerinin hiçbirinin gerçekliği yok. Ne diyorduk; ışık hızı olan saniyede yaklaşık 300 bin km’lik …

16 Temmuz
Çift Yıldızlar 4: Kütle Tayini

Çift yıldız sistemlerinde yıldızlar ortak kütle merkezi etrafında hareket yaparlar. Çiftlerin yarıçaplarının bulunması ile ilgili konumuzda da kabul ettiğimiz gibi işimizin kolay olması adına bu yazımızda da yörüngelerini çembersel kabul edeceğiz. Yani yıldızların yörüngelerindeki herhangi bir anda hızlarının eşit olduğunu varsayacağız. (Bknz. ) Aynı zamanda tayfsal çiftler üzerinden gideceğimiz hesaplama …
6 Temmuz
Çift Yıldızlar -1- Sistemler

Başımızı kaldırıp gökyüzüne baktığımızda tek bir yıldızmış gibi görünen çoğu yıldızın, aslında ikili, üçlü hatta dörtlü sistemler halinde olduklarını görüyoruz. Biz bu sistemlere eğer iki yıldızdan oluşuyorsa çift yıldız sistemi, eğer 3 veya daha fazla yıldızdan oluşuyorsa çoklu yıldız sistemi diyoruz. Çift yıldız sistemi, ortak kütle merkezi etrafındaki bir yörüngede …

3 Mayıs
Özel Görelilik 6: Kütlenin ve Momentumun Göreliliği

Kütle konsepti, fizikte her zaman en önemli konulardan biri olmuştur. Fakat günümüze yaklaşıp, fizikte ilerledikçe önemi daha da artmıştır. Bu konuda ilk ciddi çalışmaları yapan Galileo ve Newton’a göre kütle, maddenin dışarıdan gelen tepkilere gösterdiği bir hareket direncini simgeler. Newton kütleyi momentum ve güç vektörlerini tanımlamak için kullanmıştır. Kütlenin momentumu (P)’nin …

9 Ocak
Atmosfer Sahibi Olmanın Şartları: Merkür, Dünya Ve Titan

Bir gezegenin atmosfer sahibi olabilmesi, onu koruyabilecek büyüklükte bir kütlenin* yanında, Güneş’e olan uzaklığı, yani Güneş’ten aldığı enerji ile de ilgilidir. Dünyamız atmosferini, ortalama 150 milyon km uzakta olduğu Güneş’in rüzgarlarından koruyabilmek için oldukça büyük bir kütleye ve buna ek olarak bir manyetik alana sahiptir. Güneş rüzgarları, Dünya’dan bildiğiniz rüzgarlar …