Hemen herkes, maalesef astronomiye başlangıcın bir teleskop sayesinde olabileceği düşüncesinde. O yüzden sık sık, “uzaya çok ilgiliyim, şu kadar da param var, bir teleskop önerir misiniz?” şeklinde sorular alıyoruz.

Teleskop önerisi isteyenlere öncelikle şunu söyleyelim; teleskoplar hakkında gerekli kaynakları detaylıca okuyarak, deneyerek, gözleyerek detaylı bilgi sahibi olursanız, herhangi bir marka önerisine gerek kalmadan kendi teleskobunuzu seçebilirsiniz.

Ama, bu konuda hiçbir bilginiz yokken, “iyi bir teleskop istiyorum, bütçem şu kadar” şeklinde bize veya bilgili başka hiç kimseye sormayın. Çünkü, ne önerirsek önerelim sizi yanıltmış oluruz.

Bu sorunuz, “Dalgıç olmaya karar verdim, nasıl ve hangi marka dalış malzemesi alayım” demekten farklı değil. Dalışla ilgili araştırma yaptınız mı? İyi bir yüzücü müsünüz? Aletsiz dalış yapabiliyor musunuz? Şnorkelle dalma konusunda tecrübe edindiniz mi, herhangi bir dalıcılık kulübüne üye olup dalış malzemelerini kullanma konusunda eğitim aldınız mı? diye sorarlar size. Ki zaten bunları daha önce yapmışsanız, kimseye sormadan en uygun dalış malzemesini kendiniz seçebilecek seviyedesiniz demektir.

Teleskopla gökyüzünü gözlemlemek ciddi bir bilgi birikimi gerektirir. Gökyüzünü tanımanız, gözlemlediğiniz cismi bulabilmeniz, hakkında bilgi sahibi olmanız ve o cismi niçin gözlemlediğinizi bilmeniz gerekir. Unutmayın, yanınızda sizin için gökcismini bulacak, teleskobu ayarlayacak ve size gökcisminini anlatacak kimse olmayacak.

 

Bizler, gökbilim ile ilgilenmeye başlayan kişilerin ilk etapta teleskop almasını tasvip etmiyoruz. Teleskop, gökbilimde ikinci, hatta üçüncü aşamadır.

Gökyüzü gözlemi öncelikle “çıplak gözle” başlar. 

Birkaç ay boyu çıplak gözle gökyüzünü inceleyip yıldızların ve gezegenlerin isimlerini, yerlerini, konumlarını, hareketlerini öğrendikten sonra, bir “dürbün” almak en doğru hareket olur. Bu dürbünle de Ay, gezegenler ve sönük yıldızlar gözlemleyerek gökyüzünü daha yakından tanırsınız. Bir dürbün ki, size gökyüzünde gözlerinizle gördüğünüzün 10 katı zenginlikte bir kapı açar.

Teleskop konusunda öncelikle şunu aklınızda tutun: Gökyüzüne baktığınızda gezegenleri, nebulaları, galaksileri; internetteki astronomi sitelerinde gördüğünüz rengarenk ışıltılı halleriyle görmeniz mümkün değil. Tüm göreceğiniz şey; soluk ve bulanık siyah beyaz noktalar olacak. Yıldızlar ise sadece biraz daha parlak görünecekler. Burada aldığınız teleskobun gücü, fiyatı, markası veya modeli önemli değil. Çok zengin olup 1 milyon liralık teleskop alsanız bile göz merceğinden baktığınızda göreceğiniz tek şey soluk siyah beyaz görüntüler olacak.

Binlerce lira ödeyerek alacağınız teleskop ile görkemli Orion Nebulası’nı “en iyi haliyle” bu şekilde görebilirsiniz. Şurada göreceğiniz ışıltılı görüntüleri teleskopla bakarak göremezsiniz. Çoğu insan teleskobuyla bakıp bu görüntüyle karşılaştığında “ben bu teleskobu niye aldım” diyerek pişmanlık yaşıyor.

 

O gördüğünüz ışıltılı gökyüzü fotoğrafları astrofotoğrafçıların saatler süren uzun uğraşlar ve özel teknikler kullanarak binbir emekle elde ettiği görüntülerdir. Sitemizde “astrofotoğraf” adı altında arama yaparsanız, böylesi görüntülerin nasıl bir çabanın ürünü olduğunu anlayabilirsiniz. Onlar, teleskopla baktığınızda görebileceğiniz şeyler değil, soluk puslu görüntülerden başka hiçbir şey göremeyeceksiniz!

Teleskopla baktığınızda ne görebileceğinize dair ayrıntılı bilgi içeren bu yazımızı okuyabilirsiniz.

Peki nasıl bir dürbün mü alacaksınız?

İlk kez alacaksanız ucuzundan, hafif 7×50 veya 10×50 bir dürbün alın. Zaten bir teleskop sahibi olsanız dahi her zaman bir dürbüne ihtiyacınız olacak. Markaya, modele fazlaca takılmayın; Bresser, Nikon, Meade, Celestron, Konus, hepsi iyidir. Eğer ki dürbünde marka veya model sizin için önemli hale gelmişse, zaten gökyüzü gözlemciliğinde profesyonelleşmeye başlamışsınız demektir.

durbunastronomi
Dürbünle yapılan gökyüzü gözlemi, amatör astronominin temelidir. Bir dürbün sahibi olmadan gökyüzünü tanıyamazsınız. Gökyüzünü tanımıyorsanız, astronomiye giriş yapamazsınız.

 

Tüm bunlardan sonra, artık dürbünün “yetmediğine” karar verirseniz, zaten nasıl bir teleskobu “hangi amaçla” alacağınıza kendi bilgi birikiminizle karar verebilir seviyede olacaksınız. Bu süreçte o kadar çok şey öğreneceksiniz ki, kendiniz bile şaşıracaksınız.

O yüzden, teleskop almazsam astronomiye başlayamam, teleskop aldığımda gökyüzü ayaklarımın altına serilecek gibi düşüncelere girmeyin. Teleskop alıp astronomiye ilk adımı atanların çoğu daha bir iki ay geçmeden o teleskopları bir kenara atıyor. Çünkü, gökyüzünü ve gök cisimlerini tanımadan, teknik bilgi sahibi olmadan teleskopla gözlem yapmaya çalışmak, inanın insanı hayatından bezdirecek kadar zor bir iştir.

Bu yazıyı okumayı bitirdiyseniz ve “evet ben bir teleskop alabilirim” diyorsanız, aşağıdaki görsele tıklayıp Gökbilim Dükkanı’mıza girebilir ve bir teleskop seçebilirsiniz. Her konuda bize danışabileceğinizi unutmayın:

teleskoplar-2254-2-meade

Ayrıca, teleskoplar hakkında bilgi almak istiyorsanız şu yazılarımızı iyice okumanızda fayda var. Bunun yanında, internetteki Türkçe gökbilim forumlarında bolca detaylı bilgi bulabilirsiniz.

• Yeni başlayanlar için teleskop 1
• Yeni başlayanlar için teleskop 2

Yeni başlayanlar için teleskop 3