Bilindiği üzere 1950 ve 60’lı yıllar ABD ve Sovyetler Birliği arasında hararetli bir uzay yarışının yaşandığı yıllardı… Hoş, bu yarış bir anlamda insanlığın uzay çalışmalarında inanılmaz mesafeler katetmesine yardımcı oldu. Fakat bir yandan da göz göre göre vahim trajedilerin ortaya çıkmasına zemin hazırladı.

O yıllarda uzay yarışında her yönden ilkleri gerçekleştirmek her iki ülke için de asıl hedefti: Ülkelerden biri, bir ilke imza attığında, diğer ülke aynı şeyi gerçekleştiren ikinci ülke olmayı bile istemiyordu. Çünkü o yıllarda uzay yarışının önemli bir prensibiydi bu; “Birinci olamadıysan eğer ikinci de sen olma.”

İşte bu yarışın ağır bastığı tarihlerden birinde 23 Nisan 1967 gecesi Soyvetler Birliği, Soyuz 1 uzay aracını Baykonur Üssü’nden uzaya fırlattı. Uzay aracının tek mürettebatı Albay Vladimir Mihailoviç Komarov’du… Bu uçuşla Sovyetler Birliği yine bir ilke imza atarak, ilk insanlı gece uçuşunu gerçekleştirmişti. Soyuz 1, birçok sıkıntıyla yola çıkıyordu aslında. Öncelikle diğer Vostok uçuşlarında olduğu gibi insansız olarak testleri yapılmadan insanlı uçuş gerçekleştiriliyordu. Biraz da Lenin’in yaş gününe yetiştirmenin telaşı ile birçok önemli husus aceleye getirilmişti diyebiliriz. Albay Komarov’un bu uçuştaki yedeği tüm dünyanın artık çok iyi tanıdığı Yuri Gagarin’di ve o bile, bir şeylerin yolunda gitmediğini anlamış olacak Komarov’u bu uçuştan vazgeçirmeye çalışıyordu…

soyuz1
Soyuz 1 uzay aracının fırlatılmadan önceki günlerde yayınlanmış bir ilüstrasyonu.

 

Asıl amaç Soyuz 1 yörüngede iken, Soyuz 2 adlı üç kişilik mürettebatlı başka bir araç daha göndererek yörüngede Soyuz 1’e uzay yürüyüşü gerçekleştirmekti. Fakat bu plan maalesef gerçekleştirilemedi. Soyuz 1’in güneş panelleri açılmayınca, Soyuz 2 ekibi panelleri açabilmek adına kurtarma planlarına soyundu. Ancak, Soyuz 2 hiçbir zaman uzaya gönderilmedi. Çünkü Soyuz 1’de yaşanan birçok problemi birebir bünyesinde barındırdığı anlaşıldı…

Yaşanan ciddi aksaklıklar sebebi ile Soyuz 1, yörüngede SSCB üzerinden ilk geçişinde dünyaya indirilmek istendi. Komarov bu sırada eşi ile bir telsiz görüşmesi yaptı. Doğrultu sabitleme sistemindeki arıza sebebi ile araç kontrolsüz bir şekilde dönüyordu ve bu sırada Komarov eşine telsizden bir Kızılordu Subayı olarak tüm soğukkanlılığı ile veda etti.

Bu sıralarda araçtaki aksaklıkların da ardı arkası kesilmiyordu: Araç atmosfere girdiğinde otomatik paraşütleri açılmadı. Komarov kendi elleri ile yedek paraşütü açtı ancak, o da birbirine dolanarak hiçbir işe yaramadı…

Kamarov
Yere çakılan Soyuz 1’in enkazı.

 

24 Nisan 1967’de araç Dünya’ya düşmeden önce, telsizden son kez Sovyeter Birliği Başkanı Aleksey Kosigin’in sesi duyuldu. Komarov’a; “ülkesinin onunla gurur duyduğunu” anons etti… Ardından araç, Ural Nehri civarında Orenburg’a çakıldı.

Komarov ölümünden sonra gıyaben Sovyet Kahramanlık Madalyası ve Lenin Nişanı ile onurlandırılarak, külleri Kremlin Duvarı’na defnedildi. Komarov tarihe uzay yolcuğunda ölen ilk insan olarak geçiyordu. Oysa, pek acı bir şekilde gerçekleşen bu ilk, Sovyetler Birliği’nin planlayıp gerçekleştirmek istediği ilkler listesinde yer almıyordu…

Sinan Duygulu