Yazının başlığı çoğunuz için belki biraz yabancı gelebilir. Aranızda bilenler var farkındayız ama bilmeyenler için söyleyelim; Laika, sıradan bir sokak köpeğinin adıdır aslında.

Bu hali ile çok bir şey ifade etmiyor gibi görülebilir ancak, aynı sokak köpeği, Dünya yörüngesine çıkan ve orada ölen ilk canlının da ta kendisidir dersek, işte o zaman anlatacak çok şeyimiz olacak demektir.

Sovyetler Birliğinin (SSCB / Bugünkü Rusya) uzaya gönderdiği ilk uydu olma özelliği taşıyan ve Dünya’ya ilettiği o meşhur “bip bip” sinyalleri ile tüm dünyada kesin bir başarının simgesi haline gelen Sputnik 1 görevinin hemen ardından Nikita Kruşçev, Ekim Devrimi’nin 40. Yılı onuruna yeni bir uzay zaferi için mühendislerine baskı yapmaya başlamıştı bile.

Laika, uzaya gönderilmeden önce kapsülde bulunacağı yere hazırlanması amacıyla çok sayıda test ve alıştırmaya tabi tutuldu.

 

Bu acil beklenti ile Sovyet mühendisler, ellerinde bulunan taslak halindeki planlara başvurarak projeyi Kasım ayına alelacele yetiştirmeye çalıştılar. Uzun süredir düşündükleri uzaya bir köpek gönderilmesi fikri bu proje ile hayata geçirilmek isteniyordu. Amaç, canlı bir organizmanın Dünya yörüngesinde hayatta kalıp kalamayacağını sınamaktı bir bakıma.

Bu amaçla Laika isimli sokak köpeği diğer iki köpekle birlikte bulundu ve çalışmalar jet hızıyla başlatıldı. Köpekler, normal bir kozmonata uygulanan bir çok teste tabi tutuldular önce: Santrifüj kuvvet ve roket kalkış seslerini taklit eden makine testleri, nabız kontrolleri, 20 gün boyunca boyutu giderek küçülen kafeslerde tutulma vs…

Tüm bu testlerin ardından ihale Laika’ya kaldı ve kahramanımız kalkıştan üç gün önce uzay aracına yerleştirildi. 3 kasım 1957 tarihinde Sputnik-2 adı altında uzaya fırlatılan R-7 roketinde, kalkıştan birkaç saat sonra taşıyıcı roket ile Laika’nın bulunduğu bölme ayrıldı. Bu sırasında oluşan bir arıza sebebi ile köpeğin içerisinde bulunduğu bölme aşırı ısınmaya başladı ve kahramanımız maalesef yaşamını yitirdi.

Laika’nın anısına yapılan Rusya’daki anıt.

 

Buna rağmen bilim insanları canlı organizmaların Dünya yörüngesinde ve yerçekimsiz ortamda hayatta kalabileceğini acı bir deneyimle de olsa öğrenmiş oldu. Deney, daha sonra Yuri Gagarin ve Sovyetler Birliği’nin Vostok 1 zaferi için çok önemli bir referans olmayı başardı. Bu yönü ile, deney Laika’nın canına malolmuşsa da, başarılı olmuştu diyebiliriz hani.

Rusya 2008 yılında biraz geç de olsa Laika için bir anıt açılışı gerçekleştirdi ve ayrıca Nasa’nın Mars Exploration Rover görevindeki toprak inceleme hedefine “Laika” adı verildi.

Her ne kadar yaptığı ve maruz kaldığı şeylerle ilgili pek bir fikir sahibi olamamış olsa da farkında olmadan insanlığın uzay çağındaki ilerlemesinde çok ciddi bir kilometre taşı olarak yer edinen Laika isimli köpeği bizde bu vesile ile bir kez daha hatırlamış ve anmış olalım.

Hazırlayan: Sinan Duygulu