Bizden yaklaşık 51 ışık yılı uzaklıktaki Castor, en parlakları arasında yer almasa da, gökyüzünün rahatlıkla görülebilen parlak yıldızlarından biri. Ancak, gözlerimize tek bir yıldız gibi görünen bu yıldız, 6 üyesiyle en ilginç yıldız sistemleri arasında yer alıyor.

Sistemin en parlak iki bileşeni, ortak bir kütleçekim merkezi etrafında yaklaşık 460 yıllık bir yörüngede dolanan iki A sınıfı sıcak yıldızdan oluşuyor. Biri 2.2, diğeri 1.7 Güneş kütlesine sahip bu iki yıldızın yaydığı ışık sayesinde sistem, yeryüzünden çıplak gözle görülebilir parlaklığa ulaşıyor.

Castor A1 olarak isimlendirilen yıldızın yüzey sıcaklığı 10.000 santigrat derece, yaydığı enerji ise Güneş’in 50 katı. Castor B1‘nin ise yüzey sıcaklığı 8.000 santigrat derece ve Güneş’in 14 katı enerji yayıyor.

Castor
Castor’un amatör bir teleskopla alınmış görüntüsü (Telif: astropixels.com)

 

Ancak, birbirinin çevresinde dolanan iki yıldız da yalnız değil, çünkü her birinin çevresinde dolanan birer M sınıfı kırmızı cüce yıldız var. 0.5 Güneş kütlesine ve yaklaşık 3.500 santigrat derece sıcaklığa sahip bu iki yıldızdan biri Castor A1’in, diğeri Castor B1’in yörüngesinde dolanıyor. Bu da Castor’u tipik bir 4’lü yıldız sistemi haline getiriyor.

Şunu da belirtelim, kırmızı cüce yıldızlar büyük yıldızlara oldukça yakınlar. Öyle ki, birbirleri çevresindeki yörüngelerini birkaç günlük sürelerde tamamlıyorlar. Yani, cüce yıldızlar biraz tehlike içindeler.

Fakat iş burada bitmiyor, çünkü bu 4 yıldızın oluşturduğu sistemin epey uzağında, onların çevresinde dolanan bir ikili yıldız sistemi daha var.

Castor
Orion takımyıldızını kullanarak, Castor’u kolaylıkla bulabilirsiniz.

 

Birbirinin ortak kütleçekim merkezi etrafında çok yakın (2,7 milyon km) biçimde, sadece 19 saatte dolanan iki kırmızı cüce yıldızdan oluşan Castor C1 ve Castor C2, geniş bir yörünge üzerinden bu dörtlü sistemin çevresinde dönüyor. Bu iki yıldız birbirine çok yakın olduğu için, olası bir gezegen sistemi her iki yıldızın da merkezde olduğu, gezegenlerin bu iki yıldızın birden çevresinde dolandığı bir sistem biçiminde olmalı.

Bu durumda Castor C1 ve C2’nin yaşama elverişli kuşağında dolanan bir gezegen varsa, o gezegenden bakıldığında iki yıldız açısal olarak birbirine çok yakın görünecek, ikisini birbirinden ayırabilmek ancak gün batımı sırasında ve dikkatlice bakıldığında mümkün olabilecek. Aynı durum, Castor A ve Castor B’de de geçerli. Kırmızı cüce yıldızları görebilmek oldukça güç olacaktır.

Castor
Bu profesyonel gözlemevi teleskobuyla alınan görüntüde, Castor’u oluşturan iki büyük yıldız görülebiliyor.

 

Castor, genç bir yıldız sistemi ve yıldızlar da oldukça genç. Castor A1 ve Castor A2 yıldızları, çok parlak ancak kısa ömürlü yıldızlar. Önümüzdeki 300 milyon yıl içinde önce Castor A1, 600 milyon yıl sonra ise Castor B1 birer kırmızı dev yıldıza dönüşecek, ardından birer gezegenimsi bulutsu oluşturup beyaz cüce olarak hayatları sonlanacak. Eğer Castor A1 ve Castor B1, çevrelerinde dolanan cüce yıldızları kırmızı dev haline dönüştüklerinde yutmazlarsa, geri kalan 4 kırmızı cüce yıldız yüzlerce milyar yıl boyunca hayatta kalmayı sürdürecek.

Sistem çok genç olduğu ve A tipi iki yıldız şu anda sistemi kasıp kavurduğu için buradaki herhangi bir gezegende yaşam ihtimalinden söz etmemiz mümkün değil. Tüm yıldızlar yeni oluşmuş durumda ve olası gezegenler de hala gelişme/soğuma aşamasındaki, meteor yağmurlarının adeta fırtına misali gezegenleri vurduğu cehennem gibi yerler. Ancak, birkaç milyar yıl sonra kırmızı cüce yıldızların çevrelerinde var olması muhtemel gezegenler yaşama uygun hale gelebilirler.

Zafer Emecan

Not: İlk olarak 16 Mart 2014’te yayınladığımız bu yazımız, yeni bilgiler eşliğinde güncellenmiştir…