Yapay zeka kavramını az çok hepimiz duymuşuzdur. Yapay zeka denildiğinde aklımıza uçan robotlar, bizden daha zeki, Dünya savaşlarında başrol oynayan demirden yapılar gelir. Bir bakıma bu çağrışımlar doğrudur diyebiliriz.
Yapay zeka kavramının ilk duyuşta bir çoğumuza garip gelmesi olağandır. Çünkü ‘zeka’ olarak adlandırdığımız nitelik başlı başına soyut olmasına karşın bir de yanına yapay ekliyor ve ‘Yapay Zeka’ diyoruz. Peki tam olarak ‘Yapay Zeka’ kavramını nasıl tanımlarız?
Yapay Zeka, “insan zekasının bilgisayar tarafından taklit edilmesini sağlamaya yönelik metodlarla ilgilenen çalışma alanıdır” diyebiliriz. İnsan zekası dediğimiz zaman aslında insan beyninin, insani fonksiyonların taklit edilmesini de katabiliriz. Ortalama 1.5 kg. ağırlığında olan en önemli ve hayati organımız olan beynimiz, 60 yıllık ortalama bir ömürde saniyede 600 birimlik bilgiyi kaydeder. Bu rakam 60 yıl üzerinden değerlendirildiğinde ortaya korkunç büyüklükte bir rakam çıkar. Peki bu muazzam işleyişin taklidi nasıl yapılabilir?
Yapay Zeka kavramı ilk olarak 1956 yılında Dortmaouth Görüşmesi’nde ortaya atılmıştır. İnsan uzmanlığı ile yapay zeka uzmanlığını karşılaştıracak olursak genel anlamda; insan uzmanlığı yeni fikirler üretirken yapay uzmanlık sadece var olanı, kendisine ekleneni kullanabilir. Gözlem yapamaz ve insan uzmanlığının aksine sembolik verilerle çalışır.
[1]Yapay Zeka Teknikleri ve Uygulamaları: YZ uygulamaları için aşağıdaki gibi bir liste yapılabilir.
- a) Bilgi tabanlı uzman sistem yaklaşımı
- b) Yapay sinir ağları yaklaşımı
- c) Bulanık mantık yaklaşımı
d) Geleneksel olmayan optimizasyon teknikleri
i) Genetik algoritma
ii) Tavlama benzetimi (Simulated annealing)
iii) Tabu arama
- iv) Hyprid algoritmalar
- e) Nesne tabanlı (Object-oriented) programlama
- f) Coğrafi bilgi sistemleri(GIS)
- g) Karar destek sistemlerinin gelişimi
- h) Yumuşak programlama (Soft computing )
Aslına bakılırsa YZ (Yapay Zeka) ilk olarak hayatımıza İngiliz Mantık ve Matematikçi olan Alan Turing ile girmiştir. Alan Turing, Mind adlı bir dergide “Computing Machientry and Intelligence” adını verdiği bir makale yayımlamıştır. Bu makalenin odak noktası makinelerin düşünüp düşünemeyeceğinin tartışılmasıdır. Turing, ‘makineler düşünemez’ fikrini savunan herkesi karşısında almıştır.
Turing Testi
Alan Turing, kendi adıyla alınan, bir bilgisayarın insan yetilerine ulaşıp ulaşamayacağını ölçmek için bir test geliştirilmiştir. Deneyde, biri yapay zeka olmak üzere 3 farklı kişi bulunur. Diğer iki kişiden biri deneye tabi tutulan insan, diğeri haberleştiği farklı bir insandır. Deneye tabi tutulan birey, iki farklı bilgisayarla hangisinin yapay zeka hangisinin insan olduğunu bilmeden haberleşir. Eğer bu durumda yapay zeka ve insan birbirinden ayırt edilebiliyorsa yapay zeka insan yetişine ulaşamamış, ayırt edilemiyorsa ulaşmış demektir.
Şimdi ise günümüze gelelim ve ilgi odağı olan yapay zeka yazılımlarını listeleyelim;
1) Apple Siri: Listemizin başında birçok insan tarafından kullanılan Siri var. Apple’ın ürettiği Siri, sorduğumuz tüm sorulara yanıt verebilecek düzeydedir.
2) Microsoft Cortana: Microsoft’un, Siri’den farklı olarak birkaç özellik ekleyerek oluşturduğu Cortana, nesneler ve yerler için belirlediğiniz takma isimleri öğrenebiliyor.
3) Google Now: Google, Cortana’nın algoritmasını karmaşıklaştırıyor ve devamlı sohbet edebiliyor düzeyde bize Google Now yazılımını sunuyor.
4) IBM Watson: Watson’un en gözde özelliği, verileri kullanarak teşhis gerçekleştirip tedavi sürecini belirleyebiliyor olmasıdır.
5) IPSoft Amelia: Amelia, diyalog kurduğu müşterilerinin ses tonlarından duygu durumlarını anlayabilecek düzeyde geliştirilmiştir.
Buraya kadar yapay zekanın ne olduğunu, nasıl kullanıldığını, ve günümüze nereden geldiğini konuştuk. Peki bu kadar gözde ve insanlık tarihinin en önemli buluşlarından olan yapay zekalarımız, işimize yarar nitelikteyken bize geri dönülmez zararlar verebilir mi?
Bu konuda elbette en can alıcı yorum 14 Mart 2018 tarihinde kaybettiğimiz, Nobel ödüllü İngiliz Fizikçi Stephen Hawking tarafından yapılmıştır.
Hawking, Independent gazetesinde yapay zeka için artık bir yatırım savaşına girildiğini belirtmiştir. Yapay zeka, teşhis, tedavi ve insanlık için çok yararlı alanlarda kullanıldığında hayatımızı kolaylaştıracak derecede bir buluş olduğunu söylemiş ancak amacından ve kontrolden çıktığında insanoğlunun sonu olabilecek düzeye gelecektir.
SpaceX’in Ceo’su Elon Musk, insan eli ile yapılan yapay zekanın insanoğlu üzerinde egemenlik kuracağı ve insanoğlunun bu savaşta kazanma başarısının yalnızca %10 olacağını söylemiştir.
Hazırlayan: Sultan Kış
Pirim, Harun, “Yapay Zeka”, Journal of Yaşar University, (2006)
Haber Kaynağı: https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/12/141202_hawking_yapay_zeka
21.05.2015. https://evrimagaci.org/hayatlarimiza-giren-5-yapay-zeka-urunu-sizin-yapay-zekaniz-ne-kadar-zeki-3224
[1] Harun Pirim’in, Yapay Zeka adlı makalesinden aynı şekilde alınmıştır.
Gökbilim Dükkanı
Fırından Yeni Çıkanlar
Bu Gece Gökyüzü
