İçinde yaşadığımız Güneş Sistemi, yüz milyonlarca yıllık uzun bir oluşum evresiyle meydana gelmiş bir yapıdır.
Güneş Sistemi’nin oluşumu bilim insanlarının yüz yıldan uzun süredir çözmeye çalıştığı bir bulmaca. Tam anlamıyla olmasa da, bu bulmacayı büyük oranda çözmüş durumdayız. Ancak belirtelim ki, Güneş Sistemi’nin oluşumu burada kısa bir yazıyla anlatabileceğimiz kadar basit bir süreç değil. O nedenle, yazının altında verdiğimiz ve sistemimizin oluşumunu uzun uzun anlattığımız yazılarımızı sırayla okumanızı tavsiye ederiz.
Bugünkü bilgilerimize göre, Güneş Sistemi ve diğer gezegenli yıldız sistemlerinin olası oluşum senaryosu özetle şu şekilde:
1) Yıldızlararası gaz ve toz, nebula denilen yapılarda kütle çekimsel etkilerle, örneğin bir süpernova patlamasının rüzgarı, yakından geçen bir yıldız veya galaksi, ya da kendi içindeki devinim sonucu sıkışmaya başlar.
2) Sıkışmaya başlayan, yaklaşık %98’ini helyum ve hidrojenin oluşturduğu gaz ve toz merkezde yoğunlaştıkça kütle çekim gücü de artar. Bunun sonucunda, spiraller çizerek merkez bölgeye düşmeye başlayan dış kısımdaki toz ve gazlar, bir yıldız oluşum diski meydana getirir
3) Merkezde topaklanan madde, kütle çekim etkisiyle öyle bir noktaya kadar sıkışır ve ısınır ki, sonunda hidrojen atomları nükleer füzyon yoluyla birleşerek enerji üretmeye başlar. Böylelikle merkezde bir yıldız oluşur. Bu arada yıldız oluşum diskinin kalan bölgelerinde daha küçük ölçekte madde topakları oluşmaya başlamıştır.
4) Disk üzerindeki, kütle çekimsel olarak bir araya gelen gaz ve toz birleşerek daha büyük yapılar (gezegencikler) oluşturmaya başlarlar. Her oluşan gezegencik çevresindeki gaz, toz ve küçük meteoritleri yutarak büyümesini sürdürür. Bu gezegencikler, daha büyük gezegencikler tarafından yutulup nihayetinde büyük gezegenleri oluşturur.
5) Yüz milyonlarca yıl sonra merkezdeki yıldızın rüzgarlarıyla yıldız oluşum diskini oluşturan gaz ve toz dağılır. Gezegenler de bu süre içinde, yörüngelerinde bulunan her şeyi yutarak kalıcı büyüklüklerine ulaşır.
Güneş sistemi’nin oluşumu hakkında çok daha detaylı bilgi alabilmek için şu üç makalemizi okumanızı tavsiye ederiz:
Güneş Sistemi Teorileri 1 • Güneş Sistemi Teorileri 2 • Güneş Sistemi Teorileri 3
Hazırlayan: Zafer Emecan
En üstteki kapak görseli, dünyaca ünlü astrofotoğrafçımız Mehmet Ergün tarafından çekilen Güneş, Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Plüton fotoğraflarının birleştirilmesiyle oluşturulmuştur.
Bunları da okumalısınız, okumak güzeldir:
Güneş Sistemi'ndeki Karasal Gezegenler ve Uydular
Öğretmenlerimiz için hazırladığımız...
Yıldız İsimleri Hangi Dilden Geliyor? İngilizce mi, Arapça mı?
Yıldız isimleri nereden geliyor? Ge...
Çıplak Gözle Görülen Yıldızlarda Yaşam Var Mı?
Birçoğunuz, geceleri gökyüzüne bakt...
Dünya'nın Uzaydaki Adres Tarifi
Olası Dünya dışı uygarlık bizi kola...