Bazı bilim insanlarına göre, gezegenimiz günümüzden yaklaşık 650 milyon yıl kadar önce tamamen buzla kaplanmıştı.

Ortalama dört km kalınlığındaki bu buz tabakası, okyanuslar dahil olmak üzere yeryüzünün tamamını örterek Güneş ışığını büyük oranda yansıtıyor ve zaten soğuk olan yeryüzünün daha da soğumasına neden oluyordu.

Dünya’nın dev bir kartopunu andırdığı milyonlarca yıl süren bu dönemin, daha önceki çağlarda da birkaç kez tekrarlandığı düşünülüyor. Elbette bu durum yeryüzündeki yaşamı da oldukça olumsuz etkilemişti. Okyanuslar haricinde karasal tek hücreli yaşamın neredeyse tümü yok olurken, okyanuslarda yaşayan canlıların da büyük kısmı ortadan kalkmıştı.

Bu dönemde hala hayatta kalabilen tek veya çok hücreli canlı türlerinin (istisnalar haricinde) hepsi, sadece okyanus diplerindeki sıcak su bacalarının çevresinde varlığını sürdürebilmişti.

Jeolojik kayıtlar, Dünya’nın bu çok soğuk dönemden volkanik aktivitelerle atmosfere salınan karbondioksit gibi sera gazları sayesinde kurtulduğunu gösteriyor. Dünya’nın yeniden ısınmaya başlamasının Kambriyen Patlaması denilen süreci tetiklediği ve okyanuslardaki yaşamın büyük bir türleşme patlaması ile tüm yeryüzüne yayıldığı düşünülüyor.

Kartopu Dünya görüşünü tatmin edici bulmayan ve aksi yönde görüş bildiren hatırı sayılır oranda bilim insanı da var. Şu an için bu görüş jeologlarca büyük oranda kabul görmüş olsa da, tartışmalar hala sonuçlanmış değil.

Not: Kartopu Dünya olgusu, toplum genelinde bilinen “Buzul Çağı” kavramı ile ilgili değildir. Günümüzden üç-beş milyon yıl önceye tarihlenebilen “bilindik” Buzul Çağı’nda, Dünya’nın tamamı değil, yaklaşık %30-35’lik bölümü buzlarla kaplanmış, geri kalan alanlarda iklim ılıman özelliğini sürdürmüştü.

Zafer Emecan