Son günlerde ulusal medyamızda, haber sitelerinde ve sosyal medyada yeni bir haber dolanmaya başladı. Yine bilimsel konularda hiçbir güvenilirliği olmayan ve araştırma doğrulama zahmetine girmeyen medyamızın her zamanki gibi üzerine atladığı uydurma bir haber yani.

Habere göre, 1986’da içindeki tüm mürettebatı ile kalkışından kısa bir süre sonra infilak eden Challenger uzay mekiğininde görevli bulunan astronot Ellison Onizuka‘ya ait hatıra değeri olan futbol topu, patlamayla uzay boşluğuna savrulmuş ve 30 yıldır yörüngede dönmekteymiş. Geçtiğimiz günlerde ise, Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) gözlem penceresine çarpmış ve bu sayede yeniden bulunmuş. Topu bulan astronot Shane Kimbrough, aldığı topu merhum astronot Onizuka’nın kızına geri götürecekmiş. 

Buraya kadar bir sorun yok gibi duruyor ama, ilköğretim mezunu herkesin anlayabileceği üzere haber sorgulanmaya muhtaç. Çünkü, okuma yazma öğrenmiş herkes bilir ki, bir futbol topunun çok alçakta patlayan bir uzay mekiğinden fırlayıp yörüngeye girmesi mümkün değildir. Uygun yükseklikte fırlamış olsa dahi, yörüngeye girecek hız ve açısal harekete sahip olmadığından kısa sürede yeryüzüne geri düşecektir. Hasbelkader yörüngeye girmiş olsa bile, Dünya yörüngesinde 30 yıl boyunca sağlam halde kalabilmesi de söz konusu olamaz. Ve dahası, devasa yörünge boşluğunda rastgele fırlatılan bir topun uzay istasyonunun yakınından geçmesi de sayısal lotoyu üst üste 10 kere kazanma ihtimalinizden düşüktür.

Challenger faciasında hayatını kaybeden mürettebatın tümü. Sol başta, söz konusu topun asıl sahibi Ellison Onizuka.

 

Görüleceği üzere basitçe düşünüldüğünde bile haber değerinin sorgulanması, araştırmadan yayınlanmaması gereken bu hikaye, malesef ana akım medyamız ve haber sitesi olduğu iddiasındaki yerlerde gerçekmiş gibi bolca yayınlandı. Her zamanki gibi sorgulama yok, araştırma yok, doğruluğunu teyid etme çabası ise hiç yok.

Olayın aslı ise şöyle:

Top gerçekten tüm mürettebatla birlikte Challenger mekik faciasında hayatını kaybeden astronot Ellison Onizuka’ya aitti ve uzaya götürmek için mekikte yanına almıştı. Mekik parçalandıktan sonra, okyanusa düşen parçalarının arasında Ellison Onizuka’ya ait özel eşyalarla birlikte bu top da bulundu ve NASA görevlileri tarafından astronotun ailesine teslim edildi.

Astronotun ailesi ise, kızları Janelle‘nin okulunun futbol takımının üzerine imzalarını attığı bu topu bir süre sonra Houston’daki bir okula hediye ettiler. Houston lisesi ise, arka planında böylesi acı bir hikaye bulunan topu; okullarında okuyan astronot Shane Kimbrough’un oğlu vasıtasıyla uzay istasyonuna göndermek ve vefat eden Onizuka’nın amacını yerine getirip ailesine jest yapmak amacıyla Kimbrough’a verdi. Kimbrough, uzay istasyonundaki görevine giderken topu yanına alıp, Onizuka’nın ve kızının yarım kalan hayalini gerçekleştirmiş oldu.

Shane Kimbrough (sağda) uzay istasyonuna götürdüğü bir diğer topla birlikte… Bu top da, ABD Süperbowl LI ligi anısına uzaya götürülmüştü. Fotoğrafta, astronotlar maç gününde New England Patriots ve Atlanta Falcons formalarını giymiş halde röportaj veriyorlar.

 

Olay tümüyle Challenger faciasının acısını hala yaşan Onizuka’nın ailesine jest yapmak ve Onizuka’yı gıyabında onurlandırmaktan ibaret bir davranış. En üstte yer verdiğimiz ve basında cama çarpmış gibi gösterilen fotoğrafta ise top dışarıda değil, içeride yer alıyor. Kimbrough tarafından çekilip kendi sosyal medya hesabında yayınlanan bir fotoğraf. Bu top daha sonra tekrar geri götürülerek Houston Lisesi’ndeki hatıra bölümüne geri yerleştirilecek.

Temel gerçekleri sorgulama yeteneğine sahip olmayan basınımız kimbilir kaçıncı kere böylesi uydurma haberleri manşetine taşıdı bilemiyoruz. Biz saymaktan yorulduk ama, basınımız “bir bilene soralım” konusundaki vurdumduymazlığından yorulmadı.

Kimbilir basınımızda böylesi bilimsel konularla ilgili “hit alıp para kazanma amaçlı” daha ne uydurma haberler göreceğiz… Gerçi bu cama çarpan top haberinde, bazı yerli astronomlarımız da aynı yanılgıya düşüp olayı gerçek sandı ama, o kadar kusur kadı kızında da olur.

Zafer Emecan