Hayır, bu gördüğünüz tek bir gökada değil. Evrende sıkça görülen “çarpışan gökadalar“a bir örnek.

Tam uzaklığını henüz hesaplayamamış olsak da, bizden 45 ila 65 milyon ışık yılı arası bir uzakta olduğunu düşündüğümüz bu ilginç gök cismi, NGC 4039 ve NGC 4038 isimli iki gökadanın birleşmesinin ileri safhadaki bir görüntüsüdür.

Yapılan tahminler, iki galaksinin yaklaşık bir milyar yıl önce çok yaklaşarak birleşmeye başladıklarını, 500-600 milyon yıl önce ise birbirlerinin içinden geçtikleri ve bünyelerindeki gazlar ile yıldızların böylesine anten biçimli iki uzantı oluşturarak saçılmaya başladıkları şeklinde.

Bu galaksiler, önümüzdeki 1-2 milyar yıl boyunca bu şekilde birkaç iç içe geçiş yaşadıktan sonra, momentumlarını (göreli hızlarını) kaybedip kütle çekimsel denge aşamasına geçerek tek ve dev bir sarmal galaksi haline gelecekler.

Galaksi birleşmelerinin en önemli “faydası“, iki galaksinin kütle çekiminin içerdikleri gazı sıkıştırarak çok yoğun ve şiddetli bir yıldız oluşumunu tetiklemesidir.

Fotoğraf telif: NASA (sol) ve ESO (sağ). Kolaj Kozmik Anafor

 

Sol üstteki yakın çekim fotoğrafta da bunu net biçimde görüyorsunuz. Bu kaotik birleşme döneminde, her iki galakside de hemen her çeşit yıldız meydana gelir. Milyonlarca kısa ömürlü, 1 ila 15 milyon yıl yaşayabilen dev yıldız oluşur ve bunlar süpernovalar halinde yok olurlar. Bu süpernovalardan saçılan malzeme, yıldızlararası gazı ağır elementler (demir, bakır, silisyum, karbon vs) bakımından zenginleştirir ve daha küçük uzun ömürlü yıldızları oluşturacak bulutsularda yıldız oluşumunu tetikler. Buralarda oluşan Güneş benzeri ve daha küçük yıldızların çevrelerinde böylece karasal gezegenlerin oluşumu kolaylaşır, hızlanır.

Bu birleşme, belki de milyarlarca hayat dolu yeni yıldız sisteminin oluşmasına neden olacak. Kimbilir, belki bu milyarlarca sistemin yüzbinlercesinde gelişkin, hatta zeki canlılar meydana gelecek. Bizim yıldızımız Güneş de, Samanyolu’nun geçmişte yaşadığı böylesi birleşmelerden birinde oluşmuş olabilir.

Peki o “anten”lerde uzay boşluğuna savrulan eski yıldızlara ne olacak?

Merak etmeyin, eğer oralarda yaşayan zeki canlılar varsa, şu an ne olduğunun farkında bile değillerdir. Bu birleşme o kadar yavaş gerçekleşiyor ki, canlıların ömürleri bunları gözlemlemeye yetmez. Onlara göre, (eğer yüz milyonlarca yıldır kayıt tutmuyorlarsa) galaksileri kendilerini bildiklerinden beri hep böyle: Hiç değişmedi.

Zaten galaksi birleşmelerinde yıldız çarpışmaları veya tehlikeli biçimde yakınlaşmalar çok nadir gerçekleştiği için, pek azı hariç herkes hayatından memnun.

Kimbilir, belki şanslılarsa; birkaç milyar yıl içinde tekrar yeni oluşacak dev galaksinin çekim gücüne kapılarak yeni galaksi içindeki yine “hep buradaydık” diyecekleri yerlerine dönerler.

Zafer Emecan

Kaynaklar:
https://www.researchgate.net/figure/HST-image-of-the-Antenna-galaxy

https://apod.nasa.gov/apod/ap100507.html
https://theplanets.org/antennae-galaxy/