Plüton’un Eşi: Charon

2015 yılında, Plüton’un hepimizi hayran bırakan fotoğraflarıyla birlikte, New Horizons (Yeni Ufuklar) uzay aracı Plüton’un en büyük uydusu Charon’un da göz alıcı net fotoğraflarını göndermişti.

Üstteki fotoğraf, Charon’un (Haron diye okunur, H’yi sert biçimde kh birleşimi şeklinde söyleyin) yüzeyinin büyük kayalıklar ve uçurumlar gibi çok farklı türde arazi yapılarıyla birlikte, uydunun kuzey kutup bölgesindeki ”Mordor” diye isimlendirilmiş olan karanlık alanı da gösteriyor.

Ek Bilgi: Charon = Kharon ismini antik Yunan mitolojisinden alır. Ölmüş kişilerin ruhlarının ölüler ülkesine gitmek için geçmesi gereken Acheron ırmağında kayıkçılık yapar. Eğer kişinin ruhu Kharon’a para vermezse, asla kayığa binip karşıya geçemez. Bu nedenle antik Yunan’da ölüler gömülürken ağzına bir sikke yerleştirilir. “Haron” şeklinde okuyabilirsiniz

Charon 22 Haziran 1978‘de astronom James Christy tarafından keşfedilmiş ve onun tarafından isimlendirilmiş Plüton’un en büyük uydusu olmakla birlikte, -Plüton’a kıyasla- çok da küçük olmayışından dolayı, Plüton ile birlikte bir çift gezegen sistemi olarak niteleniyor.

Charon, yaklaşık 1.200 km‘lik çapı ve Plüton’un yaklaşık onda birlik (%12) kütlesi ile, cüce de olsa bir gezegenin kütlesine göre oldukça büyük bir uydudur. Her iki gökcismi, birbirlerine kütle çekim kilidi nedeniyle hep aynı yüzlerini gösterirler ve ortak bir kütle çekim merkezi etrafında 6.387 Dünya gününde bir tur atarlar.

Çift gezegen sistemlerinin, kendi boyutlarına oranla görece büyük uydular barındıran ikili sistemler olduğunu da hatırlatalım. Plüton-Charon’un dışında çift gezegen sistemlerine Dünya-Ay ikilisi de bazı gökbilimciler tarafından örnek gösteriliyor. Ancak, Dünya ile Ay arasındaki kütle farkının çok büyük olması yüzünden, bu görüş bilim insanları tarafından genel anlamda kabul görmüyor.

Plüton-Charon çift gezegen sistemi, nadir görülen çift gezegen sistemlerinin en belirgini olmasıyla dikkate değerdir. Charon ve Plüton arasındaki mesafenin Güneş Sistemi’ndeki tüm gezegen-uydu sistemlerindeki mesafelere göre çok daha yakın olması, astronomlar tarafından ”yoğun” bir ikili sistem olarak da değerlendirilmesine neden oluyor.

Charon, aynı zamanda Neptün Ötesi Gökcismi (NÖC) olarak da nitelenir. Güneş Sistemi’nde ortalama yörüngesi Neptün’ün ortalama yörüngesinden büyük olan bütün gökcisimleri NÖC olarak sayılmaktadır.

Charon, Plüton’un diğer uyduları olan Nix ve Hydra‘nın 2005 yılındaki keşfinden sonra Pluto I olarak da isimlendirilmektedir.

Kemal Cihat Toprakçı