Bir yıldız, ait olduğu galaksiden dışlanabilir mi? Yahut, galaksinin çekim gücünden kurtulup gökadalar arası boşlukta yalnız, bir başına hayatını sürdürebilir mi? Eğer mümkünse, kovulan yıldızlar ne yaparlar?
Şartlar normal ise, hiçbir yıldız bulunduğu galaksiden ayrılıp hiçbir yere gidemez. Çünkü galaksinin çekim kuvveti, yıldızları kendi yörüngelerinde bulunmaya zorlar. Yıldızın galaksinin çekiminden kurtulabilmesinin tek bir yolu vardır; hızlanmak.
Her gökcismi gibi, galaksilerin de bir “kaçış hızı” vardır. Bu hız, bizim galaksimiz Samanyolu merkezi için saatte 1.6 milyon kilometre civarındadır. Eğer yıldız bu hızın üzerine çıkabilirse, galaksiden ayrılıp tek başına yalnız bir ömür sürebilir. Bu arada belirtelim, Güneş’in Samanyolu’ndaki yörünge hızı yaklaşık 800 bin km/saat’tir.
İstisnalar hariç, her galaksinin merkezinde dev kütleli bir karadelik olduğunu bilirsiniz. Merkezde çok yoğun halde bulunan yıldızlar, bu karadeliğin çevresinde oldukça eliptik yörüngelerde şurada göreceğiniz gibi dolanırlar. Normalde başlarına hiçbir şey gelmeden, milyarlarca yıl boyunca bu yörüngede dertsiz tasasız yaşamlarını sürdürebilirler. Ancak, galaksi merkezleri çok kalabalıktır ve kazalar kaçınılmaz olabilir.
Eğer bir yıldız, galaksi çekirdeğindeki karadeliğin çevresinde dolanırken, başka bir “misafir” yıldızın çekim etkisi nedeniyle yörüngesinde bir değişiklik yaşarsa, karadeliğe normal yörüngesinden çok daha dar bir açıyla girebilir. Bu durum, karadeliğe yaklaşma hızını artırır. Öyle ki, bu hız galaksinin çekiminden kurtulabileceği kadar yükseğe çıkar. Bu durumda yıldızımız karadelik çevresindeki normal yörüngesini tamamlayamaz ve çekirdekten dışarı doğru, bir daha geri dönmemek üzere galaksiler arası boşluğa savrulur.
Hazır yeri gelmişken söyleyelim; karadelikler öyle çevrelerindeki herşeyi yutmaz/yutamazlar. Bu yazımızı okuyarak konu hakkında bilgi alabilirsiniz.
Artık yıldızın kaderi bellidir. Geri kalan ömünü uçuz bucaksız uzay boşluğunda tek başına geçirmek zorundadır. Bu arada, eğer varsa ve savrulma anında hasar görmemişlerse, beraberindeki gezegenleriyle birlikte galaksiden hiç durmadan uzaklaşmaya devam eder. Çok hızlı bir şekilde uzaklaştıkları için, bunlara “hiper yıldız” deniliyor. Yapılan araştırmalar sonucu, bu şekilde Samanyolu’ndan dışlanmış onlarca hiper yıldız keşfedildi.
Zafer Emecan
Bunları da okumalısınız, okumak güzeldir:
Yeterince Uzağa Bakarsak Galaksimizin Oluşumunu Görebilir Miyiz?
Pek çoğunuz duymuştur; uzayda uzağa...
"Küçük Yeşil Uzaylılar" Gerçek Olabilir Mi?
Küçük yeşil uzaylılar, sinema sektö...
Plazma Evren Modeli
Evrenin bir tekillikten aniden geni...
Kozmik Anafor ile Uzay ve Evren -1 (TASC TV Programı)
ABD'de yaşayan Türk vatandaşlarının...