2014 yılının Ocak ayında; çok yakınımızda yer alan, sadece 12 milyon ışık yılı uzakta bulunan M82 (Messier 82) gökadasında bir süpernova patlaması gerçekleşti.

Patlama, zaten aşırı yıldız üretimiyle dikkat çekici olan galaksiyi, birdenbire popülerleştirmeyi başardı. Ancak bu süpernova, ömrünün sonuna gelmiş dev bir yıldız tarafından gerçekleştirilmedi. Tip 1a olarak bilinen başka ve çok önemli bir süpernova türüne ait:

1a Tipi Süpernovaları, bizim bildiğimiz dev kütleli yıldızların patlaması sonucu oluşan süpernovalardan ayıran en önemli özellikleri patlama sonucu oluşan parlaklıklarının hemen hepsinde aynı derecede olmasıdır.

1a Tipi Süpernovalar genellikle ikili yıldız sistemlerinde görülürler ve bu sistem içerisinde bir standart yıldız ile hemen hemen bizim dünyamız boyutlarındaki bir Beyaz Cüce yer almaktadır. Daha büyük kütleye sahip olan normal yıldızdan Beyaz Cüceye sürekli bir madde aktarımı gerçekleşir. Bu madde aktarımı sonucunda Beyaz Cüce gittikçe büyür ve sıkışarak aşırı derecede ısınmaya başlar. Kütlesi 1,3 Güneş kütlesine kadar ulaşan Beyaz Cüce, sonunda kendi kütleçekimine yenik düşer ve korkunç boyutlarda bir patlama oluşturarak tüm malzemesine uzaya saçar.

Messier 82 galaksisinde gerçekleşen süpernova patlamasının öncesi ve sonrasında alınmış görüntü. Aşağıdaki fotoğraf ise, gelaksinin Hubble Uzay Teleskobu tarafından alınmış genel fotoğrafıdır.

 

Öyle ki, bu süpernova patlaması sonucunda bizim bildiğimiz finallerin aksine geriye ne bir karadelik ne de bir nötron yıldızı kalır. Patlama o kadar muazzam boyutlarda gerçekleşir ki ışıkları evrenin en ücra noktalarından bile Dünya’ya rahatlıkla ulaşabilir.

Bu noktada bilim insanlarının en çok işine yarayan husus, hemen tüm 1a tipi Süpernovaların patladıkları sırada devamlı aynı parlaklık gücüne sahip olmalarıdır. Bu sebeple de vazgeçilmez nitelikte bir standart ışık kaynağı olarak uzaklık belirleme hususunda insanlığın en önemli yardımcılarından biri olmakta ve olmaya da devam etmektedirler.

Görselde üst tarafta, patlamadan hemen önce ve sonra alınmış M82’ye ait görüntüleri görüyorsunuz. Alttaki görsel ise, Chandra, Spitzer ve Hubble teleskoplarından elde edilen görüntülerin birleşimiyle oluşturulmuş, galaksinin detaylarını ortaya koyan “patlama öncesine ait” bir fotoğraf.

Zafer Emecan