Biliyorsunuz, toplumumuz içinde Ay ve Güneş tutulmalarının depremle ilişkili olduğu, maalesef yaygın bir yanlış inanış.

Gerçekle depremlerle hiçbir bağlantısı olmayan bu konu hakkında bir şeyler söylemek istedik. Tübitak, zamanında bu konuda bir araştırma yapmıştı. Bu araştırmanın verileri üzerinden hareket edelim:

1900 ile 2005 tarihleri arasındaki toplam 239 Güneş tutulması ile bu tutulmalardan 10 gün öncesi ve sonrasındaki 6 veya üzeri şiddetteki büyük depremler incelenmiş. Bu incelemeye göre:

• 10 gün önceki dönemde en az 1 deprem olanlar: %40.17
• 10 gün sonrasına kadar en az 1 deprem olanlar: %44.35
• Hiç deprem olmayanlar: %15.48

El_Eclipse
İzlemesi keyif veren bir doğa olayı olması haricinde, Güneş ve/veya Ay tutulmalarının gezegenimiz üzerinde kayda değer bir etkisi yoktur.

 

Tabi ki bilimsel deneyler “kontrollü” yapılır. Yukarıdaki verilere göre, Güneş tutulması ile depremler arasında cok “sağlam” bir bağ varmış izlenimi oluşuyor. Bu bağı kontrol etmek için bilim insanları, bu 239 Güneş tutulmasına denk sayıda rastgele tarihler seçiyorlar ve bu rastgele seçilen tarihlerin 10 gün öncesi ile 10 gün sonrası arasında olmuş depremlere bakıyorlar:

• 10 gün önceki dönemde en az 1 deprem olanlar: %43.51
• 10 gün sonrasına kadar en az 1 deprem olanlar: %41.84
• Hiç deprem olmayanlar: %14.64

Yani, “herhangi bir günün ardından” gerçekleşen depremlerle, Güneş tutulmaları dönemlerinde gerçekleşenler arasında oransal olarak hiç bir fark bulunmuyor.

eclipse_mir
1999 yılına ait bu fotoğraf eski Sovyet Mir Uzay İstasyonu‘ndan çekilmişti ve Güneş tutulması sırasında Ay’ın Dünya üzerine düşen gölgesini gösteriyor.

 

Bu durum, Ay tutulmaları için de geçerli. Var olan Ay tutulmaları, süper Ay, en büyük dolunay vs dönemlerine yakın zamanlarda gerçekleşen büyük depremler ile, yılın rastlantısal olarak seçilen herhangi bir zamanında yaşanan depremler arasında istatistiksel açıdan bir fark yok.

Daha açık anlatırsak; mesela her yıl birkaç kez olan “cemre düşmesi” yahut “bayram” tarihleri depremle istatistiksel olarak ne kadar ilgili ise, Güneş tutulmaları da ancak o kadar ilintili olabiliyor. Ama tabi, Güneş veya Ay tutulması akılda kalan bir olay olmasına rağmen kimse, önemsiz (ve de uydurma) bir tarih olan cemre düşmelerini hatırlamadığı, veya bayram tarihlerinin fiziksel bir belirtisi olmadığı için sonrasında deprem oldu mu olmadı mı merak etmiyor, yazıp çizmiyor, komplo teorisi üretmiyor…

Unutmayın, Dünya üzerinde her yıl 7 ve üzeri büyüklükte 2 ila 5 arası deprem olur. Ancak bu depremler, çoğunlukla insan yerleşiminin olmadığı bölgelerde gerçekleştiği için haber niteliği taşımazlar. Çünkü, %70’i sularla kaplı olan Dünya üzerindeki %30’luk karasal alanın sadece yaklaşık %5’lik bir kısmında insan yerleşimi vardır. Geri kalan karasal alanlar ya ıssız çöller, ya da insan yerleşiminin çok düşük olduğu dağlık yüksek bölgelerdir.

Tübitak’ın burada yazdığımız çalışması haricinde, İstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’nden Dr. Tansel Ak’ın farklı bir araştırmasını buradan okuyabilirsiniz.

Zafer Emecan

3 replies on “Güneş ve Ay Tutulmaları İle Depremler Bağlantılı Mı?”

  • 3 Haziran 2019 at 08:14

    sevgili zafer emecan,
    verdiğin deprem istatistiği ilginç. yani tutulmaların +/- 10 gün içinde %80e yakın olasılıkla deprem kaydı var görünüyor. acaba bu depremler tutulma izine yakın mı? tam iz üzerinde olanalar unların % kaçı? , +/- (mesela) 10 km içindeki bölgede olanlar bunların % kaçı? …. gibi bir istatistik te var mı elimizde? hatta bunları temmuz şenliğinde sunmak, veya, sunmsan da, paylaşmak veya duyurmak nasıl olur? öyle bir listemiz olsa: Tutulma tarihi, deprem bölgesi ve büyüküğü, (varsa) hasar bilgisi vs.
    hani felaket tellallığı gibi olmasın da gerçekler her şeyden önemli. istatistiikler de yalan söyleri unutmadan, bilimsel ilkeler ışığında cesurca bakmalı ve tekrar değerlendirmeli derim buna. sonra da bir mekanizma düşünülebilir. neden her zaman olmuyor da tutulma sonrası bir tercih varmış gibi görünüyor veya gerçekten daha ince bir ilişki mi var?

  • mehmet emin özel
    3 Haziran 2019 at 08:22

    Herşeye Bilim Teknoloji dergisinin Amerikan Büyük Tutulması öncsinde, Türkiyede olanı da hatırlatıp bu tutulmanın ABD’de tutulacak kayıtlarının ve USGS gibi geniş olanaklı araştırma kurumlarının bu konuda biz ışık tutabileceğini, gerçekse, 1 Haziran 2030 istanbuldan geçecek tutulmanın bize ne anlama geleceğini düşnmek için fırsat olacağını yazmıştım. ancak, sayın Bursalı, bu imayı görmemezlikten geldi. her neyse. gerçek duruma bakmak için, senin analizin yeni bir yöntem ve fırsat olabilir, demek istiyorum…

  • mehmet emn özel
    3 Haziran 2019 at 08:24

    Asında yazı zamanında yayınlandı, ama ben sonradan sayın Bursalı ile aramızdaki yazışmadan bahsediyordum.

Comments are closed.