Valentina Tereşkova, uzay yarışının ilk yıllarında SSCB tarafından Dünya yörüngesine gönderilen ilk kadın kozmonottur. ABD’nin bir kadın astronotu uzaya göndermesi ise bundan tam 20 yıl sonra olmuştur.

Sovyetler Birliği (SSCB), 1961 senesinde Vostok 1 Görevi kapsamında Yuri Gagarin’i uzaya taşıyarak ABD’ye karşı uzay yarışında çok önemli bir başarıya imza atmış ve açık ara öne geçmişti. Dönemin hararetli uzay çekişmesinde her iki ülke de elinden geldiği ölçüde ilklere imza atarak diğer ülkenin önüne geçebilme planları yapıyordu.

Bu kapsamda Sovyetler Birliği’nin baş roket mühendisi Sergey Korolyev, uzun süredir aklında olan bir projeyi hayata geçirmeye karar verdi. Uzaya ilk defa bir kadın kozmonot göndererek Sovyetler Birliği’ni bir kez daha tarihe geçirmeyi planlıyordu. Hem de ekstra bir maliyet ve teknolojiye ihtiyaç duymadan…

Yapılan genel bir araştırma çerçevesinde Valentina Tereşkova diğer üç aday ile birlikte seçilerek yoğun bir eğitime tabi tutuldu. Seçilen dört kadın da paraşütçüydü ve özellikle halkın arasından seçilmişler, sivil olmalarına özen gösterilmişti.

Valentina Tereşkova
Uzun yörünge yolculuğundan önce hazırlık sırasında Valentina Tereşkova.

Adaylar arasından yalnızca bir kişi bu göreve seçilecekti ve bu kapsamda normal bir kozmonotun aldığı tüm eğitimlere harfiyen tabi tutuldular. (Ağırlıksız ortam, g kuvveti, paraşüt eğitimi, roket bilgisi ve pilotluk eğitimi gibi…) Eğitimler sonucunda Valentina Vladimirovna Tereşkova (Rusça yazılışı: Валенти́на Влади́мировна Терешко́ва), uzaya çıkacak ilk kadın kozmonot olarak dönemin SSCB başkanı Nikita Kuruşçev tarafından seçildi.

16 Haziran 1963’te Valentina Tereşkova Vostok 6 görevi kapsamında Baykonur Uzay Üssü’nden fırlatıldı. Tereşkova, Dünya yörüngesinde 48 tam tur attı ve yaklaşık üç gün uzayda kaldı. Bu süre o tarihlerde uzaya çıkmış olan tüm ABD’li astronotların tümünün toplam süresinden daha fazlaydı.

Tereşkova ayrıca yörüngede, bilimsel faaliyetlerde kullanılması adına Dünya’nın birbirinden önemli fotoğraflarını çekti ve uçuş kayıtları tuttu. Tereşkova’nın uçuş öncesi hazırlıklarını, fırlatma anını, yörüngedeki kayıtlarını, inişini ve halk tarafından coşkuyla karşılanışını bu linkteki veya aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz. 

Kanıtları olmayan kimi iddialara göre Valentina Tereşkova, uçuş sırasında sinir dengesini kaybederek telsiz çağrılarına uzun süre cevap vermemiştir. Bu sebeple uzay aracı Dünya’ya otomatik kontrol sistemi ile indirilmiştir. Fakat Valentina Tereşkova bu iddiaları hala reddetmektedir ve uzun yıllar sonra ortaya çıkan bazı resmi belgeler de Tereşkova’yı bu noktada destekler niteliktedir.

Şu anda 84 yaşında ve hala hayatta olan Valentina Tereşkova, Vostok 6 Görevi kapsamında uzaya gönderilen ilk Kadın Kozmonot olması sebebi ile tarihteki yerini kesin bir şekilde almıştır. Bu nedenle Sovyetler Birliği’nde (ve günümüz Rusya’sında) Yuri Gagarin, Vlademir Komarov ve Aleksei Leonov gibi kozmonotlarla birlikte halkın nazarında bir kahraman olarak görülmekte ve ismi hala minnetle anılmaktadır.

Yazar: Sinan Duygulu
Kapak Görseli ve İnfografik: Yavuz Tüğen (Tam haline bu linkten ulaşabilirsiniz)