Vostok-2M Roketi Patladı ve 48 Kişi Öldü (Uzayda Bugün)

18 Mart 1980 tarihinde Sovyetler Birliği’ne ait Vostok-2M roketi fırlatma rampasında yakıt ikmali yapılırken ve amaçlanan fırlatma saatine 2 saat 15 dakika kala patlayarak 48 kişinin ölümüne sebep oldu. 44 kişi olay anında diğer dört kişi ise daha sonra hastanede hayatlarını kaybetti.

Vostok-2M roketi 17 Mart’ta Plesetsk Cosmodrome (Plesetsk Fırlatma Üssü) fırlatma rampasına yerleştirildi. Roketin fırlatılmasına yakın zamanda gerçekleştirilmeye başlanan yakıt ikmalinden önce, yapılan ilk testlerde hiç bir sorun yoktu.

Planlanan fırlatma saatinden bir kaç saat önce yakıt tankları ilk önce kerosen ile dolduruldu. Daha sonra ise Vostok-2M roketine sırasıyla sıvı oksijen ve sıvı azot eklendi. Ancak son olarak hidrojen peroksit ikmalinin tamamlanmasından sonra büyük bir patlama meydana geldi. 44 kişi olay anında hayatını kaybederken 43 kişi de hastaneye kaldırıldı.

Patlamanın ardından hastaneye kaldırılan 43 kişiden dördü yapılan müdahalelere rağmen kurtarılamayarak hayatını kaybetti. Hayatta kalanların birçoğunda ise ciddi yanıklar ve akciğer hasarı bulunmaktaydı. Felakete şahit olanların verdikleri raporlara göre, asıl patlamadan sonra başka ikincil patlamalar da gerçekleşti. 300 ton yakıt bütün rampaya ve çevresindeki alanda bulunan mühendis ve bilim insanlarına telafisi olmayan büyük bir zarar verdi.

Felaketin arkasından Leonid Smirnov tarafından yapılan ilk soruşturmada yer ekibinde yer alan bir kişinin onaylanmamış eylemleri sonucunda patlamanın yaşandığı söylendi. Ancak bir yıldan kısa bir süre sonra aynı felaketin yeniden kıyısından dönülmesinden dolayı olay tekrar araştırıldı ve esas sebebin roketin yakıt filtrelerindeki bir tasarım hatasından kaynaklandığı anlaşıldı. Filtrelerdeki katalitik olarak kullanılan aktif olan kurşun lehimlerin hidrojen peroksit ile teması sonucu patlama gerçekleşmişti.

Yaşanan bu felaketin üstü Sovyetler Birliği yetkilileri tarafından kapatılmıştı ve 1989 yılında üzerindeki gizlilik kararı kaldırılınca hem Sovyet halkı, hem de Dünya tarafından öğrenilmişti.

O zamanın resmi gazetesi olan Pravda, roketin kalkışının başarılı olduğunu yazmış, ölümlerden ve patlamadan hiç bahsetmemişti. Benzer şekilde daha önce yaşanan ve 200’e yakın kişinin ölümüne sebep olan (Bkz: Nedelin Felaketi) de Sovyetler Birliği yıkılana kadar halktan gizlenmişti.

Hazırlayan: Burcu Ergül Emecan

Kaynaklar:
https://www.space.com/39251-on-this-day-in-space.html
https://en.wikipedia.org/wiki/1980_Plesetsk_launch_pad_disaster