Şili’de bulunan Avrupa Güney Gözlemevi’ne ait “Çok Büyük Teleskop” (Very Large Telescope), bizden 520 ışık yılı uzaklıkta bulunan Arabacı (The Charioteer/Aurigae) takımyıldızındaki genç yıldız AB Aurigae’nin çevresinde doğmakta olan bir gezegenin görüntüsünü yakalamayı başardı.

ALMA’nın (Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array) daha önce elde ettiği AB Aurigae görüntülerinde olduğu gibi bu yeni görüntüde de yıldızı çevreleyen kalın gaz ve toz tabakasında oluşan sarmal kollar görünüyor. Bilim insanlarına göre gezegen oluşum diskini çalkalandıran bu sarmal kollar, yeni oluşan dünyaların kanıtı.

Bu görsel, Avrupa Güney Gözlemevi’ne ait Çok Büyük Telsekop’un (Very Large Telescope) gezegen doğuşunu tespit ettiği AB Aurigae yıldızının çevresindeki diski gösteriyor. Görselin merkezine yakınlaştığımızda diskin iç bölgesinde bilim insanlarının gezegenin oluştuğu noktayı gösterdiğine inandıkları çok parlak sarı renkte olan bir “kıvrım” görüyoruz. Bu “kıvrım”, yıldızı AB Aurigae’ye, Neptün’ün Güneş’e olan uzaklığı kadar bir uzaklıkta bulunuyor. Görsel, VLT’nin SPHERE aygıtı ile polarize ışıkta elde edildi. (Görsel Telif: ESO/Boccaletti et al.)

 

Fakat VLT’nin SPHERE (Spectro-Polarimetric High-Contrast Exoplanet Research) aygıtını kullanarak elde ettiği bu görüntü, duruma farklı ve biraz daha detaylı bir şey ekliyor; bu sarmal kollardaki bir kıvrım. Gözlemleri anlatan yeni bir çalışmada araştırmacılar, bu kıvrımın ötegezegenin oluştuğu yerle neredeyse aynı konumda bulunduğunu belirtiyor.

Fransa Bordeaux Astrofizik laboratuvarında görev yapan ve çalışmanın ortak yazarı olan Anne Dutrey, açıklamasında bu kıvrımın teorik gezegen oluşum modellerinde beklenen bir şey olduğunu söylüyor:

“Bu kıvrım, biri gezegenin yörüngesinden içe, diğeri dışa doğru genişleyerek  gezegenin bulunduğu yere katılan iki spiralin bağlantısına tekabül etmektedir. Ve bu kollar, diskten gelen toz ve gazın oluşan gezegen ile birleşip onu büyütmesini mümkün kılıyor.”

Araştırmacıların söylediklerine göre bu bebek gezegen, yıldızı AB Aurigae’den görece uzak bir mesafede oluşuyor. Bu uzaklık, Dünya-Güneş arası mesafenin 30 katına ya da kabaca Neptün-Güneş arası mesafeye tekabül ediyor.

Yeni VLT gözlemleri, astronomlar için belirsizlik taşıyan gezegen oluşumu konusuna önemli bir şekilde ışık tutabilir.

Fransa PSL Araştırma Üniversitesi’nde bulunan Paris Gözlemevi’nde görev yapan ve çalışmanın baş yazarı olan Anthony Boccaletti, bu zamana kadar binlerce ötegezegen keşfedildiğini ancak bu gezegenlerin nasıl oluştuğu konusunda çok az bilgimiz olduğunu söylüyor. Boccaletti, “Gezegenlerin oluştuğu anı gerçekten yakalayabilmek için çok genç sistemleri gözlemlememiz gerekiyor” diye ekliyor.

Çeviren: Burcu Ergül
Düzenleyen: Kemal Cihat Toprakçı

Kaynaklar

  1. Wall, Mike. “Baby Exoplanet Spotted Growing around Distant Star (Photo).” Space.com, Space, 20 May 2020, www.space.com/alien-planet-birth-ab-aurigae-photo-eso-vlt.html.