Bilim insanları bizden 2.5 milyon ışık yılı uzakta bulunan, tıpkı Dünya’mızın da içinde bulunduğu Samanyolu Galaksisi gibi spiral bir galaksi olan Andromeda Galaksisi ile ilgili yeni bulgulara ulaşabilmek için NASA’nın X ışını uzay teleskobu NuSTAR’ı kullanıyor.

NASA, NuSTAR uzay teleskobuyla Andromeda Galaksisi’nde yoğun X ışını akışı gözlemleyerek 40 adet kara delik ve nötron yıldızının Andromeda’nın yıldız çevrelerinden gelen gazları yuttuğunu belirledi.

Nötron yıldızlarının X ışını ikilileri olarak adlandırılan sistemlerinin, bu yıldızların komşularının yakınlarındaki gazların ısınmasında ve galaksi evriminde anahtar rolü oynadıkları düşünülüyor. X ışını ikilileri kalın gaz ve toz maskeleriyle gizlendikleri için bu yapıların milyonlarca ışık yılı uzaktaki Dünya’nın içinde bulunduğu galaksi olan Samanyolu’ndan görünebilir ışıkla tespit edilmeleri oldukça zor.

Andromeda Kara Delik
NuSTAR uzay teleskobu tarafından Andromeda’da 40 adet karadelik ve nötron yıldızının gazlarını yutarken çekilen fotoğrafı. (Telif: NASA/JPL-Caltech/GSFC)

Ancak NASA’nın NuSTAR uzay teleskobu, bazı görülmesi zor ikilileri bu engeller olmaksızın gözleyebiliyor. Araştırmacılar, Andromeda’nın Samanyolu’na olan göreli yakınlığının bu araştırmalarda onlara çok yardımcı olduğunu söylüyor.

NASA’nın Maryland, Greenbelt’teki Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Daniel Wik, Andromeda ile ilgili şunları söylüyor:

“Andromeda, X ışını ikililerini başlı başına görebildiğimiz ve detaylar üzerinde kendi galaksimizdeymiş gibi çalışabildiğimiz tek büyük spiral galaksi. Andromeda sayesinde aldığımız bilgileri kullanarak görmemizin daha zor olduğu daha uzak galaksilerle ilgili sonuçlara da varabiliyoruz.”

NuSTAR
2012’den bu yana kara delikler üzerine araştırma yapmakta olan NuSTAR uzay teleskobuna ait gerçekçi bir sanatçı çalışması.

Florida, Kissimmee’de 2016 yılında 227’ncisi düzenlenen Amerika Astronomi Birliği’nin toplantısında sunulan NuSTAR’dan alınan yeni bilgilerle Wik ve çalışma arkadaşları, kara delikleri nötron yıldızlarına karşı besleyen X ışını ikililerinin bir kısmını tanımlamaya çalıştılar. Andromeda’nın sahip olduğu X ışını ikilileri sayısını incelemek, daha uzaklardaki galaksilerin içerdiği X ışını ikili sayılarını, hatta ilkel galaksileri anlamak için oldukça yararlı olabilir.

Nasa Goddard’da çalışan ve aynı zamanda NuSTAR’ın Andromeda çalışmaları yönetici araştırmacısı olan Ann Hornschemeier konuyla ilgili şunları söylüyor:

“Geçen birkaç yılda yıldız evrimindeki küçük kütleli kalıntıların, kara deliklerin ya da nötron yıldızlarının evrenin ilk zamanlarında galaksiler arası gazların ısınmasında hayati bir rol oynamış olabileceğinin farkına vardık. NuSTAR, yıldız kütleli boyutlardaki kara delikler ve nötron yıldızları üzerine yapılan gözlemlerle bu sistemlerden ne kadar enerji ortaya çıktığını hesaplamamızı sağladı.”

Çeviren: Ece Özen
Düzenleme:
Kemal Cihat Toprakçı

https://www.space.com/31539-andromeda-galaxy-black-holes-x-ray-image.html