2017 Taslak Fen Bilimleri Dersi Eğitim Öğretim Programı ve Astronomi T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Temel Eğitim Genel Müdürlüğü’nün 2017 yılının başlarında yayınladığı eğitim ve öğretim taslağı medyada çokça tartışıldı.

Taslak program okullara ve yetkin kurumlara yollanılarak Şubat ayına kadar dönüşler alındı, görüşler değerlendirilerek yeniden güncelleneceği bildirildi. Biz ise mevcut taslak programını, Astronomi ve Uzay Bilimlerinin ne kadar yer aldığına bakmak için inceledik. Son hali açıklanınca da yine bu gözle inceleme yapacağız.

Taslakta Fen Bilimleri Dersi Eğitim Öğretim Programı kısmında ilk başlık olarak yer alan, “Öğretim Programının Temel Felsefesi” başlığında, bu programla eğitim gören bireylerin “Astronomi, Biyoloji, Fizik, Kimya ve Yer Bilimleri alanına ilişkin temel bilgilere, doğal çevrenin keşfedilmesine ve uyum içinde yaşanmasına yönelik becerilere sahip olmalarının hedeflendiği” belirtilmiştir. Bu bireylerin, “kendilerini toplumsal sorunlarla ilgili problemlerin çözümü konusunda sorumlu hissetmesi, yaratıcı ve analitik düşünme becerileri yardımıyla, bireysel ya da işbirliğine dayalı alternatif çözüm önerileri üretebilmesi hedeflendiğinin” altı çizilmiştir.

Ne kadar güzel ifadeler değil mi?

Öğretim Programının Genel Amaçları başlığında da temel bilimler arasında geçenAstronomi, taslak programda gereken önemi bulmuş mudur? Sınıf seviyelerinin Dünya ve Evren Konu Alanı adında yer alan kazanımlarına bakalım:

3. Sınıf Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı, Gezegenimizi Tanıyalım ünite başlığı ile bir Astronomi kazanımıyla başlıyor. 9 ders saati ayrılmış bu ünitenin kazanımlarına, Dünya’nın Şekli Küre ve Dünya’nın Yapısı Kara, Hava, Su Tabakaları kavramları yerleştirilmiş. Özellikle Dünya’nın Yapısı kazanımları Astronomi’den daha çok Coğrafya / Yer Bilimleri sınırlarında ama Dünya’nın Şekli kazanımı Astronomi ile ilişkilendirilebilir. 3. Sınıfların 5. Ünite adı ise Işık ve Sesler, ünitenin 2. Konu başlığı Işık Kaynakları. Bu konu, kazanımlarından biri olan Doğal Işık kaynaklarında yıldızlara yer vermeden geçilmeyecek bir konu.

4. Sınıf Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı yine Astronomi ile ilişkili. Yer Kabuğu ve Dünya’mızın Hareketleri ünite başlığı olan 15 saatlik ders dizisinde, 2. Konu başlığı Dünyamızın Hareketleri üzerine planlanmış. Konu / Kavramlar, Dünya’nın dönme ve dolanma harekelerinin sonuçları, gün-yıl, gece-gündüz olarak belirlenmiş. Bu kazanımlar belki 4. Sınıf öğrencileri için “basit” olabilir.

2009 yılından beri planetaryum sorumlusu olarak edindiğim tecrübeye göre, bu yaş grubu öğrenciler genelde gece-gündüz gibi kavramların oluşumunu öğrenmiş oluyorlar. Bu konuda belki diğer gezegenlerin dönüşleri de incelenebilir ve her gezegende gece-gündüz, yıl sürelerinin yani, gezegenlerin kendi etrafında dönüş ve Güneş etrafında dolanma sürelerinin farklı olduğu öğrencilere kazandırılabilir. Bu seviyenin 5. Ünitesi olan Aydınlatma Teknolojileri ünitesinde ise 3. Konu olan Işık Kirliliği. Bu konu Astronomi üzerinden çok etkili anlatılabilir. Hatta bence şu programdan bahsetmeden ve öğrencileri gözleme yönlendirmeden olmaz: https://www.globeatnight.org/about.php

5. Sınıf Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programının yine 1. ünitesi Dünya, Güneş ve Ay adında bir Astronomi ünitesi. Ve sıkı durun, ders saati süresi 28 saat. Güneş ve Ay’ın Yapısı ve Özellikleri, Ay’ın Hareketleri ve Evreleri, Güneş, Dünya ve Ay’ın birbirlerine göre hareketleri konu ve kazanımları ile dopdolu bir ünite.

6. Sınıf Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı 1. Ünitesi Güneş Sistemi ve Tutulmalar adında. Ünitenin 1. Konusu olan Güneş Sistemi kısmının kazanımlarında küçüklü büyüklü Güneş Sistemi elemanlarının tanımı var. 2. Konu Güneş ve Ay Tutulmaları kavramları ile Güneş, Dünya ve Ay’ın birbirlerine göre hareketleri, Ay’ın evreleri bir daha gündeme geliyor.

7. Sınıf Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı 1. Ünitesi Güneş Sistemi ve Ötesi adında, ders saati 16. Konu başlıkları, Uzay Araştırmaları ve Güneş Sistemi Ötesi: Gökcisimleri. Kazanımı bol, Astronomi paketi tadında, yapay uydulardan gözlemevlerine, yıldızlardan karadeliklere tanımlayan bir ünite. Yukarıda gördüğünüz gibi aslında 5. Sınıf ve 6. Sınıf kazanımları çok paralel ve birbirlerinden bağımsız anlatılması zor kazanımlardan oluşuyorlar. Belki 5 ve 6. Sınıfların kazanımları birleştirilip 7. Sınıfların bu ünitesinin ikinci kısmı Güneş Sistemi Ötesi, 6. Sınıfta yerleştirilebilir.

Çünkü, çocuklar şayet internete ya da çocuk bilim dergilerine kolay ulaşacak ortamda yaşıyorlarsa bu bilgileri çok hızlı öğreniyorlar ve bu tanımlar aslında gelişimlerinin gerisinde kalıyor. Mesela, anaokulu eğitimi görme şansı olan öğrenciler daha anaokulu sıralarında yıldız, gezegen tanımlarını yapabiliyorlar. Tabi maalesef her öğrenci de bu şanslara sahip değil. Bu yüzden yorum yapmak çok zor ama sanırım, bu görüşleri almak için zaten taslak programı açmışlardı.

Son olarak, 8. Sınıf Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı 1. Ünitesi, Mevsimler ve İklim, ders saati 20. Konu başlıkları, Mevsimlerin Oluşumu, İklim ve Hava Hareketleri, Yıkıcı Doğa Olayları ile yine daha çok Yer Bilimleri / Coğrafya bilimi sınırlarında ama Astronomi’ye dokunulabilecek kazanımlarla planlanmış.

Gördüğünüz gibi her seviyenin ilk ünitesinin dolaylı ya da doğrudan Astronomi kazanımlı konulara ayrılmış olması sevindirici. Programın son halini merakla bekliyoruz. Astronomi ve diğer temel, doğa bilimleri konularının, eğitim-öğretim programlarında daha da artmasını ve her öğrencinin bu konuların hakkını verebilecek öğretmenlerle karşılaşmasını dileriz.

Buşra Özşahin

Kaynak, taslak askı süreci bitti ama: http://mufredat.meb.gov.tr/