Hissetmesek de, Dünya sandığımızdan çok daha büyük bir hızla dönüyor. Bu dönüş hızını basit yöntemler izleyerek hesaplamak mümkün.
Bizler, bu tarz soruların ortaokul ve lise öğrencilerine verilmesi gereken, analitik düşünmeyi geliştirici sorulardan olduğu kanaatindeyiz.
Dünya’nın dönüş hızını bulmak oldukça basittir. İhtiyacımız olan şey Dünya’nın çevresinin uzunluğu ve bu uzunluğu ne kadar sürede döndüğüdür. Neyse ki elimizde ne kadar sürede döndüğü bilgisi var, 1 günde dönüyor.
1 günü her ne kadar 24 saat olarak tanımlasak da, bu Güneş’i referans alarak yaptığımız bir kabuldür. Gezegenimizin kendi etrafındaki dönüş süresi aslında tam olarak 23 saat 56 dakika 4.1 saniyedir.
24 saatten az olmasının sebebi, kendi etrafında dönerken, aynı zamanda Güneş etrafında da dolanmasından kaynaklanır. Kendi etrafındaki bir turunu tamamladığında yörüngede biraz ilerlemiştir, dolayısıyla Güneş’i tam olarak karşısına alamaz ve biraz daha dönmesi gerekir. İşte ilave 4 dakika buradan gelir.
Elimizde zaman bilgisi var. Geriye bulmamız gereken bir tek yol bilgisi kaldı. Bunu da çemberden yola çıkarak bulabiliriz. Gezegenimiz küresel bir yapıya sahip olduğundan ekvatorun ne kadar uzunluğa sahip olduğunu kolaylıkla bulabiliriz. Çemberin çevresi 2πr olduğuna göre burada bilmemiz gereken bir şey daha karşımıza çıkıyor, o da Dünya’nın yarıçapı bilgisi. Aslında bunu bulmak da oldukça kolay, nasıl bulunduğunu merak ediyorsanız şu yazımızı okuyabilirsiniz.
Sonuç olarak elimizdeki bilgileri toparlayıp artık Dünya’nın dönüş hızını bulabiliriz.
X = V.t ise V = X/t’dir. (X=yol, V=hız, t=zaman)
23 saat 56 dakikayı saat cinsinden ifade etmek istersek, 56 dakikanın kaç saat ettiğini bulup 23 saate ekleyebiliriz. Yani 23+56/60 = 23.93 saattir. Dünya’nın ekvator yarıçapı 6371 kilometre olduğuna göre,
V = (2*π*6371 km) / 23.93 saat
V(hız) = 1673 km/saat bulunur. Bir başka deyişle saniyede 465 metre.
Muazzam bir hız. Dünya bu hızla dönerken aynı zamanda biz de bu hızla dönüyoruz. Ne kadar hızlı olduğuna bir bakış açısı katmak için şöyle söyleyebiliriz: Bu hız F-16 savaş uçaklarının en yüksek hızına oldukça yakın ve ses hızından tam 1.36 kat daha fazla.
İleri Okuma
Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe çizgisel hız azalır. Dolayısıyla bu hesaplamayı kosinüs fonksiyonu cinsinden ifade edebiliriz. Cos(0)=1 iken ekvatordaki, Cos(90)=0 iken kutuplardaki hızı ifade eder. Genel formüle dökecek olursak,
Vekv.Cos(enlem)=Venlem
Öyleyse 45 derece enleminde çizgisel hız,
1673.Cos(45)=1183 km/saat olarak bulunur.
Ögetay Kayalı
Gökbilim Dükkanı
Fırından Yeni Çıkanlar
Bu Gece Gökyüzü
8 replies on “Dünya’nın Dönüş Hızı Nasıl Hesaplanır?”
Saatte 1670 km hızla dönen bir kürenin üzerinde yaşıyorsak biz bu hızı neden ve nasıl hissetmeden yaşayabiliyoruz.
Dünya el frenini çekip bir anda durursa 1670km/h hızla doğu yönünde fırlayınca hissedersin.
eylemsizlik prensibini bir açıp okumanı tavsiye ederim
Cevabı oldukça basit. Hissettiğimiz şey hız değil ivmedir (eylemsizliği hatırlayın). Otobüs sabit bir hızla giderken gözleriniz kapalı olduğunda, gitmesiyle durması arasındaki farkı ayırt edemezsiniz. Ancak hızlanma veya yavaşlama durumunda hissedebilirsiniz bu da ivmedir, hız değil.
Dünya üzerindeyken dediğiniz gibi…peki ayagımızı dünyadan kestiğimiz zaman dünyanın dönüş hızını nasıl algılarız…bunun için belli bir yüksekliğe çıkmamız mı gerekiyor?..öyle ise,yeryüzünden ne kadar uazklaşmamız gerekiyor?…Daha somut olarak,örneğin uluslararası uzay istasyonundan dünyaya baktıgımızda bu hareketi nasıl algılarız…yada algılar mıyız?..Nasa tv de canlı yayında bir dönüş izleniyor,bu dönüş dünyanın hareketinden mi,yoksa uzay istasyonun harekettinden mi kaynaklanıyor?…gerek uzay istasyonu gerekse diger uydular dünyayla beraber mi ve aynı hızda mı hareket ediyorlar?…eger uzay araçları dünyanın çekim kuvvetinden etkileniyorsa ,bu kuvvetten kurtulmaları için belli bir mesafeye kadar uzaklaşmaları mı gerekiyor?..olaki böyle bir mesafe var ise bu mesafeden dünyanın dönüş hız nasıl algılanır?…son olarak Ögetay bey,verdiğiniz otobüs örnegini ele alırsak,otobüsün ivmesini hızlanma ve yavaşlama dışında bir başka şeklide daha hissederiz…otobüsten atlayarak!…otobüsün içinde havaya zıplayıp tekrar otobuse bastığımızda ivmeyi hissedemeyiz ama kendimizi otobusün dışına attığımızda durum degişecektir…işte bu durumun uzay koşullarında karşılığı var mıdır…teşekkür eder iyi çalışmalar ve başarılar dilerim…
https://www.nasa.gov/nasalive
Nasa …Uzay iatasyonundan Dünya…
Dünyanın parçası olduğun için hissetmezsin bu hızı
Dünya otobüs veya uçak gibi düz gitmiyor otobüs viraja 100 km hızla girsin de ozaman g kuvettini anlarsınız 1670 km hızla dönüyorsunuz saniyede 465 metre yapar hissetmek mümkün değil
Comments are closed.