Güneş yalnız bir yıldız olmasına karşın, yıldız sistemleri ikili veya daha fazla sayıda bulunabilir. Hatta bu ikili sistemler birbirleri arasında da bir sistem oluşturabilirler. Bu tamamen olasılıkların gerçekleşme durumuna bağlıdır.

Bu Sistemleri Nasıl Fark Ediyoruz?

Çoğunlukla bize olan uzaklıklarının çok fazla olmasından ötürü, birbirleri arasındaki mesafe buna oranla çok az kaldığından iki ayrı yıldız göremeyiz. Yani bu demek oluyor ki, tek yıldız gibi gördüğümüz bir nokta, bir çift yıldız sistemi olabilir.

Gözlemlediğimiz bu noktadan bize gelen ışığın zamana göre değişimini grafiğe dökersek bir sistem olup olmadığını anlayabiliriz. Biz bu grafiklere, ışık eğrileri diyoruz. Aşağıdaki resmi inceleyelim.Çift Yıldız
Birinci konumda ikili sistemimizi görüyoruz. Bu sistem ortak kütle merkezi etrafında dönerken bir tutulma gerçekleştirirse, gelen ışıkta değişim olmasını bekleriz.

Resimde kırmızı yıldız büyük, mavi küçük olmasına rağmen, küçük olan mavi sıcak, büyük olan kırmızı soğuk yıldızdır. Yıldızların ışıma güçleri de yarıçap ve sıcaklık ile alakalıdır. Lakin sıcaklığın mertebesi daha büyük olduğundan burada ufak olan yıldızın, yani mavi (sıcak) olanın, yaydığı ışığı daha fazla kabul edeceğiz.

İkinci resimde sıcak yıldız öne gelmiştir. Dolayısıyla artık B’nin bir kısmını görmüyoruz. Bu sebeple gelen ışık miktarında bir azalma olacaktır. Fakat soğuk yıldızın bir kısmı örtüldüğünden bu miktar çok fazla değildir.

Dördüncü resimde ise bu sefer sıcak (mavi) yıldızımız tutulmuştur. Bu yıldızın yaydığı ışık miktarı, soğuk (kırmızı) olandan daha fazla olduğundan bu sefer eğride ikinciden daha büyük bir düşüş olacaktır.

Çift Yıldız
Çift yıldız sistemlerini teleskopla görüntülemek oldukça zordur. Sadece görece yakınımızda olan yıldız sistemleri fotoğraflanabilir. Bu fotoğraf, bize en yakın yıldız sistemi olan Alpha Centauri’ye ait (Telif: ESA/Hubble & NASA)

 

Böylelikle ortaya çıkan ışık eğrisinden bir sistem olup olmadığını, ne tür bir sistem olduğunu anlamamız mümkün oluyor. Bir hayli basit görünmesine rağmen, birçok faktör sebebiyle incelemesi zor, tuhaf eğriler ortaya çıkabilmektedir. Yani neredeyse hiçbiri, yukarıdaki gibi bir eğri vermemektedir. 

İleri Okuma: Çift Yıldızlar

Hazırlayan: Ögetay Kayalı

Bu yazımız, sitemizde ilk olarak 29 Kasım 2017 tarihinde yayınlanmıştır.