Yeni bir araştırmanın öne sürdüğü iddiaya göre, orta boyutlu kara delikler ile karşılaşan ölü yıldızlar, sadece kısa bir süreliğine de olsa yeniden hayata dönebilir.

Bir grup gökbilimci; beyaz cüce olarak bilinen yakıtı tükenmiş bir yıldız kalıntısının, kütlesi güneşimizin kütlesinin 1.000 ila 10.000 katı arasında değişen orta kütleli bir kara deliğin yakınından geçtiğinde ne olacağını belirlemek için bilgisayar simülasyonları gerçekleştirdi.

Araştırmacılar; kara deliğin güçlü kütle çekiminin, beyaz cücede bulunan hareketsiz iç kısımları önemli ölçüde gerip, çarpıttığını ve bu sayede helyum, karbon ve oksijen gibi elementleri daha ağır olan demir gibi elementlere dönüştürerek birkaç saniyeliğine de olsa nükleer füzyon süreçlerini yeniden ateşleyebileceğini belirlediler.

Bu gibi “gel-git bozulması olayları (TDEs)”, aynı zamanda bir yüzyıl önce Albert Einstein tarafından tahmin edilen ve ilk kez 2015 yılında Lazer İnterferometre Yerçekimsel Dalga Gözlemevi (LIGO) tarafından doğrudan tespit edilen kütle çekim dalgalarını (uzay zaman dalgalanması) da ortaya çıkarabilir.

LIGO’nun Handford’ta bulunan gözlem üssü. Fotoğrafta görülen her bir “kol” dört kilometre uzunluğunda.

 

Ekip üyelerinin söylediklerine göre LIGO, büyük ihtimal ile bu belirli kütle çekim dalgalarını tespit edemeyecek ancak Avrupa Uzay Ajansı’na ait olan Lazer İnterferometre Uzay Anteni gibi gelecek yıllarda kullanacağımız başka araçlar bu işi yapabilir.

Araştırmaya göre; aşırı derecede bozulmuş olan beyaz cücelerden gelen büyük miktardaki maddeler, şimdi kullandığımız teleskoplarla bile tespit edilebilecek güçlü radyasyon patlamaları ortaya çıkararak kara deliklerin içine çekilebilirler.

Bu yeni sonuçlar, araştırılması çok zor olan orta kütleli kara delikleri ele almanın daha iyi bir yolunu öne sürmektedir. Gökbilimciler, bu zamana kadar bir çok galaksinin merkezinde yer aldığı bilinen milyonlarca veya milyarlarca güneş kütlesine sahip küçük kütleli ve süper kütleli kara delikler tespit etti. Ancak orta kütleli olanlar hep anlaşılması zor olarak kalmıştı.

Güney Karolina’da bulunan College of Charleston’da fizik ve astronomi profesörü ve çalışmanın ortak yazarı olan Chris Fragile açıklamasında kaç tane orta kütleli kara deliğin bulunduğunu bilmenin, süper kütleli kara deliklerin nasıl oluştuğu sorusunun cevaplanmasında oldukça önemli olduğunu belirtti.  “Orta kütleli kara delikleri gel-git bozulması olayları sayesinde bulmak, muazzam bir ilerleme olacaktır” diye de ekledi.

Araştırmacıların belirttiğine göre; süper kütleli kara delikler, büyük yıkıcılar değillerdir. Bu devler, beyaz cüceleri muhtemelen onlara dikkate değer şekilde zarar vermeden hafifçe süpürmektedirler. Bu yeni çalışma, akademik bir ilgiden ziyade uzak gelecekte güneşimizin sonunun nasıl olacağını anlatan bir senaryoyu ortaya koymaktadır.

Yaklaşık 8 güneş kütlesi veya bundan daha az bir kütle ile hayatına başlayan her yıldızın sonu, süper yoğun beyaz cüceye dönüşmek olacak. Bu kader, bizim güneşimizi de 5 milyar yıl içerisinde bekliyor. Bünyesindeki hidrojen yakıt deposunu tükettikten sonra şişerek bir kırmızı deve dönüşecek ve sonrasında ise çökerek beyaz cüce haline gelecek.

Çeviri: Burcu Ergül

Kaynak: https://www.livescience.com/63469-black-holes-reanimate-dead-stars.html
Kapak Görseli Telif: NASA – ANSA

Bu yazımız, sitemizde ilk olarak 14 Eylül 2018 tarihinde yayınlanmıştır.