Küçük yaşlardaki her çocuğun en çok merak ettiği alan şüphesiz uzaydır. Uzaya karşı olan merakını kaybetmeyip üniversitede astronomi bölümünü okumak isteyenler, bu yazı sizler için hazırlandı.
Yazımızda, ülkemizdeki üniversitelerde yer alan astronomi, astrofizik ve uzay bilimleri ile ilgili bölümler, akademik alanda çalışılabilecek gözlemevleri, popüler astronomi alanında çalışabileceğiniz kurumların listesi yer almaktadır.
Astronomi temel bir bilim olup, evreni, yıldızları, gezegenleri ve diğer gök cisimlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Astronomi bölümünde lisans eğitimini tamamladığınızda “Astronom” unvanı alırsınız. Ülkemizde astronomi bölümü 4 yıllık bir bölümdür ve MF1 puan türünden öğrenci alımı yapmaktadır. Aklınızda olsun ki, bölümü tercih edip kazandığınız zaman yoğun bir şekilde fizik ve matematik derslerini göreceksiniz. Astronomi bölümü, teleskop başında gözlem yapılan sözel bir bölüm değil, yoğun matematik ve fizik çalışmanız gereken bir bölümdür (öğrenciliğiniz sırasında hiç teleskop görmeme ihtimaliniz bile var). Lisans seviyesini bitirip akademik alanda devam etmek istiyorsanız iyi bir İngilizce ve bilgisayar yazılım bilgisine sahip olmanız gerekmektedir.
Aklınıza şu tarz bir soru gelmiştir; “Ben bu bölümü okuduktan sonra ne iş yapacağım?” Yazının son bölümünde aradığınız cevabı bulacaksınız. Size küçük bir tavsiyede bulunmak isteriz. İstediğiniz üniversitedeki bölümü tercih etmeden önce, eğer imkanınız varsa bölümü ziyaret edebilirsiniz. Bölümdeki hocalar ile konuşarak gerekli bilgileri onlardan alabilirsiniz. Ziyaret etme imkanınız yoksa bölümlerin internet sitesini ziyaret ederek hocaların iletişim bilgilerini öğrenip onlardan bilgi alabilirsiniz.
Ülkemizdeki üniversitelerde yer alan astronomi bölümlerinin listesi;
- Ankara Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
- Atatürk Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
- Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
- Erciyes Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
- İstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
- Akdeniz Üniversitesi Uzay Bilimleri ve Teknolojileri Bölümü
- Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uzay Bilimleri ve Teknolojileri Bölümü
Not: Atatürk Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü; “2013 yılında “Astronomi ve Astrofizik Bölümü” adıyla açılmıştır fakat 2020 yılı itibari ile Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü olarak isim değişikliğine gidilmiştir.”
Astronomi bölümünü tercih edip kazanması kolaydır fakat, okuması çok zordur. Çünkü az önce de belirttiğimiz gibi bu bölümde ileri derecede fizik ve matematik dersleri ağırlıktadır. Bir fizik bölümüyle aynı düzeyde fizik, matematik bölümüyle de aynı düzeyde matematik eğitiminin verildiğini söylesek abartmış olmayız. Aşağıdaki listede size bu bölümler için 2019-2020 eğitim-öğretim yılına ait taban ve en büyük puanların listesini veriyoruz:
Eğer fizik bölümü üzerinden yüksek lisans ve doktorada astrofizik çalışmak isterseniz bu konuda önereceğimiz üniversiteler;
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi / Fizik Bölümü
- Boğaziçi Üniversitesi / Fizik Bölümü
- Çukurova Üniversitesi / Fizik Bölümü
- Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi / Fizik Bölümü
- Sabancı Üniversitesi / Fizik Bölümü
Ben temel bilimler üzerine değil, mühendislik alanında kendimi geliştireceğim derseniz; uzay mühendisliği bölümü tam size göre bir bölümdür. (Not: Uzay mühendisliği bölümlerine giriş puanları, astronomi ve uzay bilimleri bölümüne giriş puanlarından çok daha yüksektir. Bu bölümden mezun olduğunuz zaman TUSAŞ ya da TÜBİTAK Uzay gibi kurumlarda çalışma şansı elde edebilirsiniz.)
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi / Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü
- İstanbul Teknik Üniversitesi / Uzay Mühendisliği Bölümü
- Yıldırım Beyazıt Üniversitesi / Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü
- Samsun Üniversitesi / Uçak ve Uzay Mühendisliği Bölümü
- Tarsus Üniversitesi / Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü
- Türk Hava Kurumu Üniversitesi / Uzay Mühendisliği Bölümü
- Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi / Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü
Ülkemizde akademik alanda çalışmak istediğinizde yer alan gözlemevlerinin listesi ise şöyle:
- TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG)
- Akdeniz Üniversitesi TUG Bilim ve Toplum Merkezi (BİTOM)
- Doğu Anadolu Gözlemevi (DAG) (İnşaa halinde, yapımı devam ediyor.)
- Atatürk Üniversitesi Astrofizik Uygulama ve Araştırma Merkezi (ATASAM) ATA50 Teleskobu
- İstanbul Üniversitesi Gözlemevi Uygulama ve Araştırma Merkezi
- Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü
- Ege Üniversitesi Gözlemevi Uygulama ve Araştırma Merkezi
- Erciyes Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Gözlemevi Uygulama ve Araştırma Merkezi (UZAYBİMER)
- Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Astrofizik Araştırma Merkezi ve Ulupınar Gözlemevi
- Çukurova Üniversitesi Uzay Bilimleri ve Güneş Enerjisi Araştırma ve Uygulama Merkezi (UZAYMER)
- Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi
- TÜRKSAT Gözlemevi
- Adıyaman Üniversitesi Gözlemevi
- Ondokuz Mayıs Üniversitesi Gözlemevi
- İnönü Üniversitesi Gözlemevi
- Çağ Üniversitesi Uzay Gözlem Uygulama ve Araştırma Merkezi
- İstanbul Aydın Üniversitesi Gözlemevi
Mezun olduktan sonra ne iş yapacağım? Ülkemizde uzay bilimleri ile ilgili nerelerde çalışabilirim?
Ülkemizde astronomi ve uzay bilimleri alanında yeterli seviyede çalışmalar yapılmadığından dolayı iş bulma konusunda zorlanabilirsiniz. Aralık 2018 yılında Türkiye Uzay Ajansı‘nın kurulması ile uzay çalışmaları alanında önümüzdeki yıllarda gerekli adımların atılacağını umuyoruz.
Akademik alanda devam etmek istediğinizde yüksek lisans ve doktoranızı tamamlayıp gerekli şartları taşıdığınızda yukarıda yer alan bölümler ve gözlemevleri için kadro açılması durumunda başvurunuzu yapabilirsiniz. Üniversitelerde bolca makale hazırlar ve öğrencilere ders anlatımı yaparsınız. Gözlemevlerinde ise uzman astronom olarak bilimsel gözlemlerden sorumlu olursunuz.
Yok, ben devlet memuru olmak istiyorum dediğinizde astronom kadrosu olarak çalışacağınız tek kurum Diyanet İşleri Başkanlığı’dır. Diyanet’te şu anda çalışan 3 astronom bulunmaktadır. Burada çalışan astronomlar namaz vakitleri ve dini günlerin belirlenmesini hesaplamaktadırlar. (Not: Diyanet’te kadro açılması için uzunca bir süre bekleyebilirsiniz.)
Astronomi eğitimi alanında ise; bilim merkezlerinde, planetaryumlarda, müzelerde, halk etkinlikleri için kurulan gözlemevlerinde, ya da özel okullarda astronom olarak çalışabilirsiniz. Ülkemizde bazı özel okullarda teleskop ve gözlemevleri bulunmaktadır. Böylesi bir özel okullarda astronomi öğretmeni olarak çalışma imkanına sahip olabilirsiniz.
Astronomi bölümlerinde okuyan öğrencilere formasyon verilmediği için devlet okullarında astronomi öğretmeni olarak çalışma imkanınız yoktur. Özellikle liselerde seçmeli ders olarak Astronomi ve Uzay Bilimleri dersi bulunmaktadır. Fakat bu derslerin anlatımına ya matematik ya da fizik öğretmenleri girmektedir.
Ülkemizde yer alan bazı bilim merkezleri, planetaryumlar, gözlemevleri, müzelerin listesi;
- Konya Bilim Merkezi
- Kayseri Bilim Merkezi
- Eskişehir Bilim Deney Merkezi ve Sabancı Uzay Evi
- Feza Gürsey Bilim Merkezi
- Bursa Bilim ve Teknoloji Merkezi
- Gaziantep Gezegenevi ve Bilim Merkezi
- Üsküdar Bilim Merkezi
- Kocaeli Bilim Merkezi
- Sancaktepe Bilim Merkezi
- İstek Belde Okulları Astronomi Müzesi
- Elazığ Bilim Merkezi
- Ali Kuşçu Uzay Evi
- Tuzla Belediyesi Planetaryum ve Gözlemevi
- Harran Gözlemevi
- Bursa Cacabey Planetaryum Eğitim ve Bilim Merkezi
- Bağcılar Fuat Sezgin Bilim Merkezi
- İstanbul Bayrampaşa Belediyesi Bilim Merkezi
- İstanbul Sultangazi Belediyesi Bilim Merkezi
- İzmir Bornova Belediyesi Mevlana Toplum ve Bilim Merkezi
- Sakarya Serdivan Belediyesi Planetaryum
- Van Edremit Planetaryum
- İzmit Belediyesi Planetaryum Sanal Gerçeklik Küresi
- Yüreğir Belediyesi Bilim Merkezi
- İzmir Uzay Kampı Türkiye
- Polatlı Belediyesi Bilim Merkezi ve Uluğ Bey Gökevi
- Darüşşafaka Hayalden Gerçeğe Fatin Gökmen Planetaryumu
- Rahmi M. Koç Müzesi
- Antalya Expo2016 Çocuk Bilim ve Teknoloji Merkezi
- Antalya Kepez Bilim Merkezi (İnşaası devam ediyor.)
- Bursa Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi
- Aksaray Bilim Merkezi
Özellikle astronomiye karşı sevgisi olan lise öğrencileri bu bölümü tercih etmek istediklerinde mezun olunca ne iş yapacağım kaygısına düşmektedir. Astronomi bölümünden mezun olunca ne iş yapacağım sorusu yerine; “Ben üniversiteden mezun olunca ne yapacağım?” sorusunu sormak daha doğrudur.
Ülkemizde son zamanlarda üniversite mezunu kişilerin sayısı artmaktadır. Siz kendinizi geliştirmez ve çabalamazsanız hangi bölümü okursanız okuyun fark etmez, iş bulmada çok zorlanırsınız. Başkalarının istediği değil hayalinizdeki bölümü okumaya çalışın ve yaptığınız işi severek yapın.
Planetaryumun ne olduğunu merak ediyorsanız şu yazımızı okumanızı tavsiye ediyoruz.
Hazırlayan: Sinan Koçak
Kaynaklar
- https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2019/YKS/tablo4_06082019.pdf
- https://www.tad.org.tr/haberler/2016/astronomiastrofizik-alanlarina-yonelmek-isteyen-universite-adaylari-icin-bilgi-notu
- http://tug.tubitak.gov.tr/tr/gokbilim-kaynaklari
- http://www.astronomi.org/wp-content/files/Turkiyede_Astronomi_v0.1.pdf