Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ve Rusya Federal Uzay Ajansı (RFSA)’nın ortak misyonu olan ExoMars (Exobiology on Mars), kızıl gezegenin biyolojik ve jeokimyasal geçmişini araştırmak üzere 14 Mart 2016’da Kazakistan’ın Baykonur üssünden Proton-M roketi ile fırlatılmıştı. Bir yörünge ve bir yüzey aracından oluşan ExoMars Uzay Aracı, yedi ay süren yolculuğun ardından 16 Ekim’de Mars’a ulaştı.

Avrupa ve Rusya’nın gerçekleştirdiği bu ortaklaşa misyondaki amaç, Mars’ta yaşam izleri aramak, kızıl gezegenin geçmişinde ve şu anda yaşamın olup olmadığını araştırmak. Ayrıca, yüzey aracının inişi başarılı olursa, ilk defa NASA’nın üretip göndermediği bir araçla Mars yüzeyinde araştırma yapma imkanına kavuşulacak.

exomars-74214
Yörüngede yer alacak TGO aracı, Mars atmosferini incelemesinin yanısıra, yüzey aracının Dünya ile iletişimini de sağlayacak.

İlk ExoMars görevinde yer alan TGO (The Trace Gas Orbiter) adlı gaz izi yörünge aracı, Mars’ın yörüngesinde dört günde bir tam turunu tamamlayıp Mars atmosferini detaylıca tarayarak çeşitli biyolojik ve jeolojik araştırmalara öncülük edecek.

TGO, Mars’ın yüzeyinden kopan gaz ile su buzunun tespitini de gerçekleştirecek donanıma sahip. Bu yörünge aracı aynı zamanda Mayıs 2018’de fırlatılması planlanan ve 2019 başlarında Mars’a varması düşünülen, bir yörünge ve bir yüzey aracı taşıyacak ikinci ExoMars Görevi için de gerekli verileri sağlamış olacak.

exomars-53254
Yüzey aracı Schiparelli, Mars atmosferine girdikten sonra paraşüt yoluyla yavaşlayacak, daha sonra ise paraşütten ayrılarak roketleri vasıtasıyla yüzeye iniş yapacak.

Bu birinci görevde yer alan ve Mars yüzey aracı görevi gören Schiparelli ise, 19 Ekim’de yörüngeye giren araçtan ayrılıp 1700km/saat hızla ve atmosferi geçtikten sonra yaklaşık 6 dakika sürecek yolculuğun ardından ateşleme sistemleri sayesinde yavaşlatılarak darbe emici minderlerinin üzerinde Mars yüzeyine yumuşak iniş yapacak.

exomars-33251
Schiparelli yüzey aracı. Araçtan ilk fotoğrafların 20 Ekim günü gelmesi bekleniyor.

Yüzeyde hareket etme yeteneği olmayan ve sadece birkaç Mars günü boyunca çalışabilecek biçimde dizayn edilmişmiş olan Schiparelli, Mars’ın gelecek insanlı misyonları için öncülük yapacak bir araç.

Bu araç sayesinde iniş ve frenleme sistemleri test edilecek. Bunun ardından indiği bölge ve çevresinde bir dizi araştırma yapacak. Schiparelli aynı zamanda Mars gezegeninin olmazsa olmazlarından biri olan şiddetli toz fırtınalarından faydalanıp, yüzeyden kopan toz tanelerini inceleyerek elektriksel kuvvetleri ölçecek.

Bu ExoMars projesinin en önemli amaçlarından biri de 2004’te Mars çevresinde göreve başlayan Mars Express uzay aracının elde ettiği metan bulgularını onaylamak.

Güneş ışığı ve kimyasal reaksiyonlar sonucu atmosferde parçalanarak oluşan metan, en ilgi çekici gazdır. Eğer metan varsa ya mikroplar tarafından üretiliyor ya da ısı ve sıvı halde sudan kaynaklanan jeolojik prosedürlerden ortaya çıkıyor. Mars’taki metan varlığının gerçek nedenini ExoMars misyonu sayesinde öğrenme imkanına kavuşacağız.

Aysel Bozan

Kaynaklar:
http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/ExoMars/ExoMars_on_its_way_to_solve_the_Red_Planet_s_mysteries
http://www.esa.int/spaceinimages/Images/2016/10/Parachute_for_Mars