Fotoğraflarını gördüğünüz bu “otomobil”, astronotların Ay’da uzak bölgelere güvenle gidip gelebilmeleri için tasarlanmış olan Lunar Rover, yani Ay Otomobili’dir.

Boeing firması tarafından tasarlanan bu araçtan biri yeryüzündeki denemelerde, üçü ise Ay yolculuklarında kullanılmak üzere toplam dört adet üretildi.

NASA aracı sipariş ettiğinde, Boeing  firması o günün parasıyla ihaleyi 19 milyon dolara kazanmış olsa da, gelişim sürecinde ortaya çıkan gereksinimler ve sorunlar sonucu araçlar 38 milyon dolar gibi bir rakama maloldu. O günkü dolar değerini günümüze uyarlarsak, yaklaşık 190 milyon dolar gibi bir meblağ ile karşılaşıyoruz. Bu rakam, araçların gelmiş geçmiş en pahalı otomobiller olduğu anlamına geliyor.

Apollo15LunarRover
Apollo 15 görevinde kullanılan ve 3 saat 2 dakika boyunca çalıştırılıp 27.8 km yol kateden Ay otomobili.

 

Yaklaşık 210 kg ağırlığında olan ve 490 kg taşıma kapasitesine sahip Lunar Rover, her bir tekerleğe bağlı bağımsız dört elektrik motoru ile hareket ediyordu. Tabii 210 kg’lık ağırlık, sadece Dünya üzerinde geçerli. Araçların Ay’daki ağırlığı düşük kütle çekim nedeniyle sadece 35 kg kadar geliyordu.

Önemli Not: Kilogram, bir “kütle ölçüm birimi”dir. Nerede olursanız olun, bir cismin kütlesi hep aynıdır. Yani, “eşit kollu terazi ile ölçtüğünüzde” Dünya’da 10 kg olan bir cisim, Ay’da da 10 kg’dır.

Günlük yaşamda kullandığımız ağırlık ise, cisme etki eden çekim kuvvetinin büyüklüğüdür. “Yaylı terazi” ile ölçtüğünüzde Dünya’da 10 kg’lık bir cisim, Ay’da 1.6 kg görünecektir. Bizler, kolay anlaşılması için tüm değerleri kg olarak verip, bunun “ağırlık olarak algılanacağını” farzediyoruz.

Dünya’da 490 kg olarak belirlenen maksimum taşıma kapasitesi de Ay’daki düşük yerçekimi nedeniyle yaklaşık üç tona tekabül ediyor. Dolayısıyla düşük Ay çekimi sayesinde araçlar, alüminyum gibi hafif maddelerden üretilebilmelerine karşın, muazzam bir dayanıklılığa sahip olabilmişlerdi. Ama tabii ki Ay yüzeyinde hiçbir zaman bu kadar büyük bir yükü taşımak zorunda kalmadılar.

Apollo_15_Lunar_Rover_and_Irwin
Astronot James Irwin ve Apollo 15 Ay aracı.

 

Ay’dan geri getirilemeyecek olan araçlar doğal olarak “tek kullanımlık” üretilmişlerdi ve kullanım ömürleri süresince 95 km yol alabilecek şekilde tasarlanmışlardı. Tekerleklerinin her birinde kendi başına hareket edebilmesi için birer elektrik motoru bulunan araçlar, 121 amper güç sağlayabilen iki adet 36 voltluk “yeniden şarj edilemeyen” aküye sahipti. Ay taşıtları, Apollo 15, 16 ve 17 görevlerinde astronotların bilimsel çalışmalarını rahatça gerçekleştirebilmelerini sağladılar ve Ay yüzeyinde toplamda 90 km‘ye yakın yol katettiler.

Araçlar o günün otomobillerine göre oldukça yüksek bir teknolojik seviyedeydi. Direksiyon ve fren sistemi dahi elektronik kontrole sahipti. Ayrıca araçta bugünkü GPS sisteminin çok ilkel de olsa bir versiyonu bulunuyordu.

Jiroskoplardan oluşan bir sistem aracın gittiği yönleri kaydediyor, bir kilometre sayacı da mesafeyi hesaplıyordu. Bu bilgiler araçta bulunan çok basit bir bilgisayar tarafından işleniyor ve astronotların bulundukları konumu bilmesini sağlıyordu. Böylelikle astronotların Ay’da kaybolmasının önüne de geçilmiş oluyordu.

image-of-LRV-test-vehicle
Yeryüzündeki denemelerde kullanılmak üzere üretilmiş olan Ay otomobili (Lunar Rover) ve test sürüşü yapan Apollo astronotları.

 

Yine araçlar bir TV kamerasına ve alıcı-verici donanımına sahiplerdi. Bu donanım sayesinde hem Ay’daki yüzey aracıyla, hem de gerektiğinde Dünya ile iletişim sağlanabiliyordu. Bu alıcı-verici sisteminin, aracın ana güç kaynağından bağımsız kendine ait 36 voltluk bir aküden oluşan ayrı bir enerji besleme sistemi vardı.

Elbette her “aşırı teknolojik” cihaz gibi, Ay Otomobili için de bir “kullanım klavuzu” hazırlanmıştı. Eğer bu tür şeylere meraklı iseniz, aracın kullanım klavuzunu şu linke tıklayarak inceleyebilirsiniz.

Araçların her birini, üretildikleri dönem için birer teknoloji harikası olarak nitelemek mümkün. Hiçbiri Dünya’ya geri dönememiş olsa da, önümüzdeki yüzyıllarda müzelerin en değerli hazinelerinden biri olmak üzere Ay yüzeyinde sessiz bekleyişlerini sürdürüyorlar.

Aşağıdaki videoda Apollo 16 ile Ay’a gönderilen otomobil ile dolaşan astronotları 4K çözünürlükte izleyebilirsiniz…

Zafer Emecan