Bizden yaklaşık 2.700 ışık yılı uzakta yer alan bu “yaşlı” yıldız kümesi, yaklaşık 500 yıldızın 4 milyar yıl önce aynı bulutsu (nebula) içinde benzer zamanlarda doğmasıyla oluşmuş.

Güneşimiz de gençlik günlerinde böylesi bir açık yıldız kümesinin üyesiydi. Küme, 1700’lü yılların sonunda Alman astronom Johann Gottfried Koehler tarafından keşfedilmiş ve Charles Messier’in “yıldız olmayan cisimleri” listelediği ünlü Messier Kataloğu‘na 67. sıradan girmiş.

Açık yıldız kümeleri, aynı bulutsu içinde doğan yıldızlar tarafından meydana getirilir. Bulutsu içinde yeterince yıldız oluştuktan sonra, bu yıldızların güçlü yıldız rüzgarları ile bulutsudaki gaz ve toz dağılır ve yıldızlar bir açık yıldız kümesi şeklinde ortaya çıkarlar. Açık kümeler, genellikle birkaç yüz milyon yıl içinde dağılırlar ve kümeyi oluşturan yıldızlar galaksinin içine teker teker saçılır. O nedenle galaksimizdeki görebildiğimiz açık yıldız kümelerinin hepsi çok genç yıldızlardan oluşmuştur. Ancak, şu an bilmediğimiz sebeplerden dolayı Messier 67 (M67) kümesi “yaklaşık” 4 milyar yıldır büyük oranda dağılmamış halde duruyor (kümenin yaşı 3.2 ila 5 milyar yıl arasında tahmin edildiği için, biz yaklaşık 4 milyar yıl demeyi uygun bulduk).

Messier 67
M67’deki yıldızların yakın plan görünümü. Bu gördüğünüz renk çeşitliliği, aynı zamanda yıldızların tür çeşitliliğini de gözler önüne seriyor. Kimi gençlik günlerinde, kimi ömrünün ortalarına, kimi sonlarına yaklaşmış olsa da, bu yıldızların hepsinin yaşı aynı (Fotoğraf Telif: Sloan Digital Sky Survey).

 

Bu küme, yıldız çeşitliliği bakımından da oldukça zengin. Messier 67 (NGC 2682 olarak da isimlendiriliyor) içinde parlak dev yıldızların yanısıra, ölmek üzere olan kırmızı devler, Güneş benzeri yıldızlar, kırmızı ve turuncu cüceler, hatta ölmüş yıldız kalıntıları olan beyaz cüceler dahi bulunuyor.

Kümenin böylesi yıldız çeşitliliğine sahip olması, bilim insanları açısından bir avantaj. Çünkü aynı anda, hemen hemen aynı kimyasal yapıda oluşmuş, küme içinde bulunan 15-20 tane “mavi başıboş yıldız” haricinde hepsi aynı yaşta olan bu yıldızlar incelenerek “yıldız evrimi“ne yönelik büyük miktarda bilgiye ulaşabiliyorlar.

Yaklaşık 10 ışık yılı genişliğe sahip olan bu kümede, geçmişte belki de 500 değil de 5.000 yıldız vardı ve milyar yıllar içinde bir arada kalmayı başaran sadece bunlar oldu. Şimdilik bilemiyoruz…

Zafer Emecan

http://www.messier.seds.org/m/m067.html
https://arxiv.org/abs/0906.4908
https://www.universetoday.com/37706/messier-67-1/