Malumunuz, Kozmik Anafor ülkemizin en büyük ve güvenilir astronomi platformu. Aynı zamanda Gökbilim Dükkanı isimli bir teleskop satış fasilitesi var. Dolayısıyla, teleskop almak isteyenlerin birincil başvuru kaynağı biz oluyoruz ve yüzlerce soruyu cevaplamak zorunda kalıyoruz.

Önemli Not:
Bu yazı sert ve kaba tabirler içerir. Dolayısıyla, bu tür tabirlerden hoşlanmıyorsanız; “ben internette başka bir yazı arayayım” diyebilir, bu yazıyı okumaktan vazgeçebilirsiniz. 

 

Özellikle hayatında hiç teleskop kullanmamış, gökbilim ve gökyüzü gözlemi ile ilgili deneyimi neredeyse hiç olmayanların yönelttiği kalıplaşmış sorular var. Öncelikle onları cevaplamak istedik:

Uzayı incelemek istiyorum, nasıl bir teleskop önerirsiniz?

Teleskop almadan önce gökyüzünü tanımanız gerekir. Gökyüzünü tanımanın yolu da, öncelikle çıplak gözle incelemek; yıldızları, gezegenleri, takım yıldızları öğrenmek, hatta ezberlemekten geçer. Bunun için, ışık kirliliğinin olmadığı bir yerde, birkaç ay çıplak gözle gökyüzünü inceleyin. Bol bol okuyun, araştırın. Daha sonrasında ise bir dürbün alın ve gözlem yapmaya birkaç ay daha devam edin. Tüm bunları yaptıktan sonra, artık teleskop kullanabilecek düzeye erişeceksiniz. Bu düzeye eriştikten sonra zaten hangi teleskobu alacağınıza kendiniz karar verebileceksiniz kimseye sormadan.

Çocuğum uzaya çok meraklı, ona bir teleskop almak istiyorum, ne önerirsiniz?

Çocuğunuza teleskop almayın. Kullanamayacağı için bir süre sonra kenara kaldıracak, ya da sadece arkadaşlarının yanındayken hava atmak için kullanıyormuş gibi yapacaktır. Ona bir dürbün alın; Ay’ı incelesin, çıplak gözle görülemeyen yıldızları dürbünle baktığında görebildiğini farkedip heyecanlansın. Yanında her yere götürebilsin, her yerde kullanabilsin. Böylelikle bir teleskoba ihtiyacı olup olmadığına ileride kendi karar verebileceği bilgi düzeyine ulaşsın.

Bu teleskopla ne kadar uzağı görebilirim?

Teleskoplar için ne kadar uzağı görebilirim sorusu anlamsızdır. Teleskop, gözlerinizin yapamayacağı kadar fazla ışığı toplayıp, sönük cisimleri incelemenizi sağlayan bilimsel bir cihazdır. Yani teleskop; x kadar uzağı yakınlaştırmaz, x kadar sönük ışığı kuvvetlendirir ve büyütür. Bu büyütme oranı da, teleskopta kullandığınız göz merceğinin niteliğine göre 10 ila 200 kat arası değişir. Ancak unutmayın, teleskop ne kadar büyütürse, görüntünün kalitesi de o kadar düşer.

Bu teleskopla Mars’ın yüzeyini görebilir miyim?

Alacağınız teleskobun kalitesi ve fiyatı ne kadar yüksek olursa olsun, Mars’ın yüzeyini veya yüzey detaylarını göremezsiniz. Tüm görebileceğiniz küçük kırmızı bir top ve çok profesyonelleşir fotoğraf çekmeye başlarsanız kutuplarındaki beyaz buzul oluşumlarına ait beyaz silik takkeler olacaktır.

Satürn’ün halkalarını inceleyebilir miyim?

Bkz: Bir üstteki sorunun cevabı.

600-1000 tl arası bütçem var, bu fiyat aralığında hangi teleskobu önerirsiniz?

Teleskoplarda fiyatı, kalitesi ve ışık toplama gücü belirler. Yani, bütçeniz 200-500 tl arasındaysa, 500 tl’lik olanı alın. 600-1000 arasındaysa 1000 tl’lik olanı, 2000-5000 arasındaysa 5.000 tl’lik olanı, 5.000 – 10.000 tl arasındaysa 10.000 tl’lik olanı alın. Fiyatın ayna/mercek kalitesi ve ışık toplama gücü ile belirlendiği bilimsel bir cihaz olan teleskoplarda “ucuz ama, pahalı olan kadar iyi” kavramı söz konusu değildir.

Aynalı teleskop mu tavsiye edersiniz, mercekli teleskop mu?

Bu soruyu soruyorsanız, teleskoplar ve gökyüzü gözlemi hakkında hiçbir bilginiz yok demektir. Birinci sorunun cevabına bakın veya teleskop alma fikrinden vazgeçin.

Bu teleskopla astrofotoğraf çekimi yapabilir miyim?

Öncelikle, hiçbir teleskop kendi başına fotoğraf çekemez. Normal fotoğrafçılık bile başlı başına çalışma, öğrenme ve gayret gerektiren bir uğraştır. Sıradan bir DSLR kamera ile gece fotoğraf çekimi konusunda bilgi ve deneyiminiz yoksa, bir teleskop alıp fotoğraf çekmeye kalkıştığınızda çok pişman olursunuz, yapamazsınız.

Aslında her teleskop ile uygun aparatlar (CCD, fotoğraf makinası, webcam, telefon kamerası vs) kullanarak ve yeterince  deneyim kazandıktan sonra fotoğraf çekimi yapılabilir. Bazı teleskoplar ise sadece astrofotoğrafçılık için dizayn edilmişlerdir ve onlarda daha kolaydır. Zaten, astrofotoğrafçılık için dizayn edilmiş bir teleskop arıyorsanız, fotoğrafçılık deneyiminiz varsa bunu kendiniz anlayabilir, uygun teleskobu seçebilirsiniz. Bize soracağınız soru da, astrofotoğraf çekimi sırasında yaşadığınız sorunlar ve bizden isteyeceğiniz çekim teknikleri olur; bu soru olmaz.

Galaksileri gözlemlemek istiyorum, nasıl bir teleskop alayım?

150-250 lira arasında satılan ucuz ve oyuncak teleskopları almadığınız sürece her teleskop ile (ışık kirliliği olmayan yerlerde) galaksileri, yıldız kümelerini ve bulutsuları gözlemleyebilirsiniz. Ancak, aldığınız teleskop ne kadar kaliteli ve pahalı olursa olsun, bunlara ait hiçbir detay göremezsiniz. Tüm görebileceğiniz, soluk siyah beyaz puslu yapılar olacaktır. 100 bin liralık bir teleskobunuz olsa bile bu böyledir. Detaylı inceleme yapmak istiyorsanız, astrofotoğrafçılık konusunda uzmanlaşmanız ve bu derin uzay cisimlerini iyi biçimde fotoğraflamayı öğrenmeniz gerekir. Aksi halde, çok büyük hayal kırıklığı yaşarsınız.

Büyük bir şehirde yaşıyorum, gökyüzünde sadece Ay ve birkaç parlak yıldız var. Bir teleskop alsam, diğer gökcisimlerini, galaksileri, bulutsuları görebilir miyim?

Hayır göremezsiniz. Teleskopla uygun gözlem, ancak ışık kirliliğinin olmadığı şehirden uzak yerlerde veya düşük ışık kirliliğine sahip köy, kasaba gibi alanlarda yapılabilir. Şehir merkezlerinde görebileceğiniz tek şey Ay ve zaman zaman oldukça parlak görülen Jüpiter, Satürn, Mars, Venüs gibi gezegenlerdir.

Bonus teleskop soruları

Teleskobu aldım ama, mercekten baktığımda hiçbir şey göremiyorum. Gökyüzünde çıplak gözle Jüpiter gezegenini görüyorum, üstelik çok da parlak ama, teleskopla bir türlü bulamıyorum. Ay’ı bile göstermiyor, bozuk mu bu teleskop?

Teleskobunuzun marka ve modeli ne olursa olsun, ne kadar ucuz veya pahalı olursa olsun, teleskop kullanmayı öğrenmeniz gerekir. Her teleskop alanın ilk yaşadığı en sinir bozucu durum budur: Gökyüzünde gözünüzün önündeki gökcismini teleskopla bulmakta zorlanırsınız. Sizi bezdirir, sinirlerinizi bozar. Çünkü teleskop, gökyüzünde çok küçük bir alanı gösteren bilimsel bir cihazdır. O küçük alana yönlendirilmesi kullanmayı öğrenmekle, deneme ve yanılma ile, geceler boyu çalışma ile olur. Bir anlamda bisiklete binmeyi öğrenmek gibidir, öğrenene kadar sinir bozucu, ama öğrendikten sonra çok kolaydır.

Go-to özellikli bilgisayarlı bir teleskop aldım ama, bir türlü istediğim gökcismine yönlenmiyor. Çıplak gözle gördüğüm Mars’a çevirdim, Mars’ın olduğu yere yönlendi ama, baktığımda Mars görünmüyor?

Bkz: Bir üstteki sorunun cevabı…

Daha detaylı bilgi için muhakkak şu yazılarımızı okuyun:

  1. Teleskop almanız gerekiyor mu?
  2. Teleskopla baktığınızda ne görürsünüz?
  3. Yeni Başlayanlar için teleskop 1
  4. Yeni Başlayanlar için teleskop 2
  5. Yeni Başlayanlar için teleskop 3
  6. Astrofotoğrafçılık 1
  7. Astrofotoğrafçılık 2
  8. Astrofotoğrafçılık 3

Zafer Emecan