Yaydığı parlak mavi ışıkla, yaz gecelerinin en parlak gökcisimlerinden biri olan Vega, yaklaşık 25 ışık yılı uzaklığı ile bize oldukça yakın bir yıldızdır. Yaz üçgenini oluşturan 3 yıldız arasında, üçgenin en üst köşesindeki yıldız olarak onu görebilirsiniz.

Spektral (ışınım rengi) sınıflandırmasına göre A sınıfı bir yıldız olan Vega, bizim güneşimizden yaklaşık 2.1 kat daha fazla olan kütlesiyle bir anakol yıldızı. Yani, henüz ömrünün sağlıklı döneminde ve tıpkı her sağlıklı anakol yıldızı gibi çekirdeğindeki hidrojeni yakarak enerji üreterek dengeli bir ömür sürüyor.

Vega’nın (bir diğer adıyla Alpla Lyrae) fazla olan kütlesi, çekirdeğindeki hidrojeni daha hızlı ve yüksek miktarda yakmasına yol açtığı için, yüzey sıcaklığı Güneş’in iki katına yakın, yaklaşık 9.400 santigrat derece. Çapı da Güneş’in iki katından fazla, yaklaşık 3.4 milyon km kadar. Tüm bu büyüklük değerlerine bağlı olarak, yaydığı ışık ve enerji de Güneş’in 35 katından fazla.

Vega Deneb Altair
Yaz aylarında gökyüzünü süsleyen “yaz üçgeni“ni oluşturan üç yıldız. En üstte Vega, sol altta Deneb, sağ altta Altair.

 

Tüm A sınıfı yıldızlar gibi (Güneş G sınıfıdır) Vega da pek uzun ömürlü değil. Bu tip yıldızların yaşam süreleri 300 milyon ila 1 milyar yıl arasında değişiyor. Kıyas yapmanız için söyleyelim; Vega’dan daha küçük kütleli olan Güneş benzeri G sınıfı yıldızlar yaklaşık 10-12 milyar yıl, K sınıfı yıldızlar 20-50 milyar yıl, M sınıfı yıldızlar ise 60 milyar ile 1 trilyon yıl arasında ömre sahipler. Yıldız türleri için şu yazımıza gözatabilirsiniz.

Vega’nın şu anda yaklaşık 450 milyon yıl yaşında olduğu hesaplanıyor. Kütlesiyle orantıladığımızda, önümüzdeki 50 ila 250 milyon yıl içinde çekirdeğindeki hidrojeni tüketerek helyum yakmaya başlayacağı ve bir kırmızı dev yıldıza dönüşeceği tahmin ediliyor. Bu şu anlama geliyor; bugün gökyüzündeki en parlak beşinci yıldız olan Vega, belirttiğimiz sürenin sonunda bir kırmızı deve dönüştüğünde çok ama çok parlak bir yıldız olarak gece göğünde yerini alacak.

Kırmızı dev aşamasına dönüşmüş olan Vega kütlesindeki yıldızların parlaklığı, kırmızı dev aşamasındaki sürece göre normal parlaklıklarının onlarca ile yüzlerce katı arasında değişiyor. Bu da, Vega’nın şu anda gördüğümüz en parlak yıldız olan Sirius’tan bile çok daha parlak hale geleceğinin göstergesi. Ama bunun olmasına daha milyonlarca yıl var.

Bu yıldızın insanları ilgilendiren ilginç bir özelliği de var. Dünya’nın eksenindeki 26.000 yıllık “salınım” döngüsü nedeniyle, bir zamanlar, atalarımızın mamut avladığı dönemlerde “Kutup Yıldızı“nın bulunduğu konumdaydı. Yaklaşık 11.000 yıl sonra salınım döngüsü tekrar başa dönerken, Vega yıldızı da fark edemeyeceğimiz kadar yavaşça kayarak Polaris’in yerine yeni kutup yıldızı haline gelecek.

Sky_16
Dünya, kendi çevresindeki dönüşü sırasında bir topaç gibi salınır. Precession (Salınım) adı verilen bu hareketi yaklaşık 26 bin yılda tamamlar. Bu sırada gezegenimizin kuzey kutbunun bakış doğrultusu Kutup Yıldızı ile Vega arasında gidip gelir.

 

Çok genç, fakat kısa ömürlü bir yıldız olan Vega’nın çevresinde bir gezegen oluşum kuşağı bulunuyor. Bu kuşak içinde oluşumunu tamamlamış veya halen oluşma aşamasında olan gezegenler bulunabilir. Buna yönelik ciddi şüpheler var. Tüm bu olası gezegenlerin hepsi, şu anda yerkabukları soğumasını tamamlamamış olan ateş toplarından ibaret. Böylesi şiddet dolu düşmanca ortamlarda ve bu kadar kısa süre içinde gelişkin bir yaşamın, hangi çeşit olursa olsun filizlenmesi olanaksız.

Önümüzdeki birkaç yüz milyon yıl içinde Vega bir kırmızı dev yıldıza dönüşeceği için, bu gezegenlerin bir gelecekleri yok malesef. Bu gezegenler, Vega’nın yaydığı çok büyük miktarda radyasyona rağmen yakın gelecekte mikroskobik düzeyde bir yaşam oluşmasına fırsat bulsalar dahi, hepsi birkaç yüz milyon yıl içinde kavrularak yok olup gidecekler. Zaten Vega da 500-600 milyon yıl içinde dış katmanlarını uzaya saçıp, bir gezegenimsi bulutsunun merkezindeki beyaz cüceye dönüşerek ömrünü sonlandıracak.

Özetle; Vega’dan gelen bir uzaylı yok. Vega’nın çevresindeki gezegenlerde yaşayan uygarlıklar yok. Vega ve çevresi dışarıdan gelip yerleşilecek bir yer dahi değil. Burası, olası çok gelişmiş uygarlıkların turistik geziler yapıp fotoğraf çektirebileceği bir yer olmaktan öte özelliğe sahip değil.

Zafer Emecan

https://www.constellation-guide.com/vega/
https://earthsky.org/brightest-stars/vega-brilliant-blue-white-is-third-brightest-star
https://www.space.com/21719-vega.html
https://skyandtelescope.org/astronomy-news/meet-vega-the-jewel-of-the-lyre/
• Bu yazımız, sitemizde ilk olarak 15 Ocak 2015 tarihinde yayınlanmıştır.