Çift Süper Kütleli Kara Delik Sahibi Galaksiler

Birçok galaksinin bir merkez çekirdeği ve bu çekirdeğin ortasında dev kütleli bir kara delik olduğunu çoğunuz bilirsiniz. Peki ya, illa ki bir tane mi olmalı, iki, üç veya daha fazla olamaz mı?

Galaksi merkezlerinde süper kütleli kara deliklerin var olması bir kural değildir ancak, birkaç nadir örnek dışında tüm gökadaların merkezlerinde böyle süper kütleli bir kara delik bulunur. Kara deliğin çevresi ise çoğunlukla oldukça yaşlı olan yüzbinlerce yıldız tarafından çevrilidir.

Bu yaşlı yıldızların çoğu; 8-10 milyar yaşında, Güneş benzeri veya daha küçük kütleli yıldızlardır. Yani galaksilerin merkez bölgelerine yaklaştıkça yıldızların da yaş ortalaması büyür. Çünkü buralarda yeni yıldız oluşumuna neden olabilecek büyük miktarda gaz ve toz oluşumları bulunmaz. Gazlar genellikle spiral kollar ve çevresinde yoğunlaşır ve yeni yıldız oluşumları bu sarmal kollardaki nebulalar içerisinde gerçekleşir.

Ancak, nasıl ki her galaksinin merkezinde dev bir kara deliğin bulunması kural değilse, her galaksinin tek bir çekirdeğe ve tek bir süper kütleli kara deliğe sahip olması da bir kural değil. Kimi galaksilerin merkez bölgesinde birbirine yakın konumda yer alan, birden fazla süper kütleli kara delik bulunabiliyor. Galaksimiz Samanyolu‘na en yakın konumda yer alan, yaklaşık 2.4 milyon ışık yılı uzaktaki spiral dev galaksi olan Andromeda (Zincirli prenses) böylesi galaksilere iyi bir örnek.

Andromeda’nın niçin ve nasıl bir çift çekirdek edindiği bilinmiyor. Yine de bilim insanları, galaksiler arasında sıklıkla görülen birleşmelerin buna neden olmuş olabileceğini düşünüyorlar. Bilindiği gibi, Andromeda ve Samanyolu gibi dev sarmal galaksilerin bu büyüklüğe erişmesi, milyarlarca yıl boyunca çevrelerinde bulunan galaksilerle birleşmesi sonucu gerçekleşebiliyor. Geçmişte Andromeda ile birleşerek onun bir parçası haline gelen galaksilerden birinin merkezindeki çekirdek kısmı, kütleçekim etkisiyle asıl çekirdeğin yakınına yerleşmiş olabilir.

Hubble Uzay Teleskobu tarafından alınan en üstteki kapak fotoğrafımızda, M31 olarak da isimlendirilen Andromeda Galaksisi’nin çift çekirdeği rahatlıkla seçilebiliyor.

Zafer Emecan

http://www.skyandtelescope.com/astronomy-news/andromeda-galaxys-odd-double-core/
https://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/science/double-nucleus.html
https://www.space.com/21545-black-hole-discovery-andromeda-galaxy.html